Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

di mülkü ile değişdirmiş olur. Ya’nî bunları birbirlerine ölçmeden satmış olurlar.
Herbiri diğerlerine bir defter, ikincisi bir mendil gibi şeyler de verip halâllaşmalıdırlar.]
10 — Hacm ile veyâ vezn ile ölçülen bir malı, ölçmeden ödünc vermek ve almak
fâiz olur.
11 — Başakdaki buğdayı, buğday ile, müsâvî mikdârda dahî satmak fâiz olur.
12 — Başakdaki buğdayı, başakdaki buğdaya aynı mikdârda dahî satmak fâiz
olur. Çünki, buğdayları başaksız ölçmek lâzımdır.
13 — Ağaçdaki meyveyi, kopmuş aynı meyveye satmak fâiz olur.
14 — Ağaçdaki meyveyi, ağaçdaki aynı meyve ile satmak fâiz olur.
15 — Buğdayı, buğday ununa ve kavrulmuş buğdaya, aynı hacmde dahî satmak
fâiz olur. Çünki, buğdaydan, aynı hacmde un hâsıl olmaz.
16 — Unu ve buğdayı, ekmeğe satmak fâiz olmaz. Çünki ekmek, başka cinsden
olmuşdur ve sayı ile ölçülür.
17 — Menşe’leri veyâ kullanış yerleri aynı olmıyan veyâ insanlar tarafından sıfatları
değişdirilen şeyler, aynı cinsden değildir. Meselâ hurma sirkesi ile üzüm sirkesi
ve koyun eti ile sığır eti ve sütleri ve koyun yünü ile keçi kılı ve buğday ile ekmek
aynı cinsden değildirler. Keçi ve koyun eti ve sütleri, fâiz bakımından aynı cinsdendir.
18 — İmâm-ı Muhammede göre, ekmeği aded ile ve vezn ile ödünc vermek fâiz
olmaz. İmâm-ı Ebû Yûsüfe göre yalnız dartı ile fâiz olmaz.
19 — Susam, zeytin, cevz gibi, yağ çıkarılan cismler, kendi yağları ile satıldığı
zemân, yağ, cismdeki yağ mikdârından ziyâde ise câizdir ve yağın aynı mikdârı yağ
karşılığı olup, ziyâdesi posa karşılığı olur. Ziyâde değilse, az veyâ müsâvî ise veyâ
belli değilse fâiz olur.
20 — Üzümü, şırası karşılığı ve koyunu yünü karşılığı ve meyveli ağacı aynı meyve
karşılığı ve ekilmiş toprağı, çıplak toprak karşılığı ve başakda yetişmiş buğdayı,
yetişmemiş buğday karşılığı, taşlı küpeyi taşsız küpe karşılığı, altınlı kılıncı veyâ
kemeri altınsız aynı kılınc ve kemer karşılığı ve kabuklu pirinci kabuksuz pirinc
ile satmak da, müsâvî veyâ az ise fâiz olur.
21 — Bir malı, kendisi veyâ vekîli, meselâ on liraya satıp, müşterîye teslîm etdikden
sonra, parayı teslîm almadan, malı müşterîden, meselâ dokuz liraya geri satın
almak fâiz olur. Parayı temâm alınca, satın alabilir. Bir malı satdıkdan sonra,
parasının hepsini temâm teslîm almadan, o mal ile birlikde başka birşeyi, aynı fiyâtla
geri satın almak fâiz olur. Çünki, aynı fiyâtın bir kısmı, o başka şey için olup,
o malı dahâ ucuza almış olur ve fâiz olur. O başka şeyi alması ise câizdir.
22 — Bir malı, meselâ iki ay sonra teslîm etmek üzere satdıkdan sonra, noksân
olarak, dahâ önce vermeği karârlaşdırmak fâiz olur.
23 — İki kişi, birer çuval buğdayı, hacmini ölçmeden, karışdırıp un yapdırdıkdan
sonra, unu ikiye taksîm etmeği karârlaşdırmak fâiz olur.
24 — Unları karışdırıp, ekmek yaparak ekmeği ikiye bölmek de fâiz olur. Unların
hacmini önceden ölçmek lâzım idi.
25 — Cevzleri veyâ bâdemleri yâhud zeytinleri ölçmeden karışdırıp, yağ çıkardıkdan
sonra yağı taksîm etmek de fâiz olur.
26 — İki kişinin müşterek bir ineği olsa, sütü birgün senin, birgün benim diye
taksîm etseler, fâiz olur.
27 — İki kişi, meselâ bir öküz veyâ bir at veyâ bir otomobil veyâ bir dükkân veyâ
tarlalarını veyâ tezgâhlarını, herbiri kullanmak üzere, mu’ayyen bir zemân
için değişseler fâiz olur.
28 — İçinde oturmak şartı ile bir evi, ekmek şartı ile tarlayı, kendi kullanmak
– 857 –