Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

nebilir ki, bu dert ve elem, o zevallı âşıkın ömrünün sermâyesi olmuşdur.
Fârisî beyt tercemesi:
Derd-i gamın olmadan geçen ömrüme yazık, yüzlerce!
Keşki gamına yakalanmış olsaydım, dahâ evvelce!
Bu ma’rifetin, tanımanın hâssaları, alâmetleri vardır, buyurmuşsunuz! Tevhîd,
hakîkatde şühûdîdir, görmekledir. Vücûdî, ya’nî hakîkatde mevcûd değildir
ki, bu alâmetlerin hâsıl olması lâzım gelsin. Tevhîd hâllerinin hepsi, sâlikin görüşüdür.
Onun sıfatları değişmez. Allahü teâlânın sıfatları hâline dönmez. Hakîkatleri
değişmez. Mümkinin, ya’nî mahlûkun sıfatları, Allahü teâlânın sıfatlarının aynı
olabilseydi, Muhammed aleyhisselâmın hidâyeti, Allahü teâlânın hidâyeti olurdu.
Hâlbuki Allahü teâlâ, (Ey Habîbim “sallallahü aleyhi ve sellem”! Sen, sevdiğini
hidâyete, doğru yola getiremezsin. Fekat, Allahü teâlâ istediğine hidâyet ihsân
eder) buyurdu. Bunun gibi, hadîs-i şerîfde, (Siz dünyâ işlerinizi dahâ iyi bilirsiniz!)
buyuruldu. Bunlar ne demekdir? Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”,
ilm-i ilâhî için bu sözü söyliyebilir mi idi? Bunun gibi, (Sen gaybi bilmiş olsaydın!)
ve (Bana ve size ne yapacağını bilmem) meâlindeki âyet-i kerîmeler, bunu
hikâye buyuruyor. Bunların hepsi mahlûkla Hâlıkın sıfatlarını ayırmıyor mu?
Burada, elverişli olan sâliklere, çok fâideler vardır. Çünki, seyr-ü sülûkden, ya’nî
tesavvuf yolunda yürümekden ve riyâzet, mücâhede, sıkıntı çekmekden maksad,
Allahü teâlâdan başka, herşeyin sevgisinden kurtulmakdır. Bu da Tevhîd-i şühûdî
ile hâsıl oluyor. Bütün bu uğraşmalar, kulluğun, aczin, zevallılığın meydâna çıkması
ve hiç olduğumuzun anlaşılması içindir. Yoksa, kullukdan kurtulmak için ve
(hâşâ) Allah olmak için ve Onun zâtının kemâlâtına kavuşmak için değildir. Bunları
istemek benlik ve kendini büyük bilmek olur. Büyük üstâd buyurdu ki: (Kulluk
ile sâhiblik, âmirlik ve me’mûrluk bir arada olamaz).
(Vahdet mertebesinde hakîkî fânî olmak, bu yolun nihâyetidir) sözüne gelince;
Vahdet-i vücûd erbâbı, hep enfüse âşık olduklarından, kemâl üzere fânî olacakları
söylenebilir mi? Fânî olmak demek, Allahü teâlâdan başka, herşeyin sevgisinden
kurtulmak demekdir. Hâlbuki bunlar, her ân, her zerreye âşıkdır. Her ne
kadar zerreleri Ondan başka bilmezler ise de, hakîkatde O değildirler. Onun
gayrısından temâmen ayrılmak ve yok olmak için, bu girdâbdan kurtulmak, Onu
âfâk ve enfüsün dışında aramak lâzımdır. Yâhud şöyle cevâb veririz ki, bu hâssalara
ve alâmetlere mâlik olmak, bu Fenâda olmıyor. Bekâ makâmında hâsıl oluyor.
Çünki, Fenâ ve yok olmak zemânında, mahlûkat bilinmiyor. Mahlûklar,
madde ve sıfat hâlinde olmıyor. O hâlde, tevhîd mertebesinin nihâyetine yetişip
hakîkî Fenâ hâsıl olur da, kendisinde bu alâmetlerden hiçbirisi bulunmıyabilir. Bu
alâmetlerin hâsıl olması, nihâyet ve kemâl olursa, Fenâ bulmağa nihâyet demek
nasıl doğru olur?
Asl sözümüze dönelim! Mümkinâtın, mahlûkatın varlığı olsaydı, o zemân (Fenâ-i
vücûdî) olurdu. Hâlbuki, onların vücûdleri, yalnız görünüşdedir. Emânet bırakılan
şey, emânetcinin olmaz, sâhibinindir. Burada ilmin değişmesinden başka
birşey yokdur. Fekat (Kulumu, beni zan etdiği gibi karşılarım) buyurduğu için, burada
da, bu tevhîd-i şühûdî olgunlaşdıkca, sâlike dahâ başka mu’âmele ederler. Bu
alâmetleri, dahâ çok hâsıl ederler. Başkaları bu mu’âmelelere inanmıyabilir. Çünki
onlar, tevhîd yolunda henüz ilerlemekdedir. Hâlbuki bunlar, tevhîdin hakîkatlerine
varmış ve inceliklerine öyle dalmışlar ki, özüne işlemişler, yüksek derecesine
ermişlerdir. Sonra, Allahü teâlânın imdâdı ile bu makâmı geçerek, Peygamberler
“aleyhimüsselâm” için ayrılmış olan ilmlere kavuşmuşlardır.
Ey merhametli kardeşim! Tevhîd-i vücûdî ma’rifetlerinden bildiklerinizi yazınız
ki, bunlar kıymetli hâllerdir. Bunlara kim ne diyebilir? Evliyânın büyükleri, bundan
çok şeyler söylemişdir. Her ne kadar muhabbet serhoşluğu ve aşkın çokluğu
– 961 – Se’âdet-i Ebediyye 3-F:61