Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

fatları, tabî’at istekleri kalmadı. Mubârek nefsini tâm itâ’ate, hakîkî itmînâna getirdi.
O hâlde, belâ, aşk ve muhabbet pazarının dellâlıdır. Muhabbeti olmıyanın dellâl
ile ne işi olur. Dellâlın buna ne fâidesi olur ve bunun gözünde dellâlın ne kıymeti
vardır?
7. ci cevâb: — Belâ gelmesinin bir sebebi de, doğru âşıkları, dost görünen yalancılardan
ayırmakdır. Doğru olan âşık, belâdan lezzet alır, sevinir. Yalancı ise,
acı duyar, sızlanır. Muhabbetin tadını tatmış ise, hakîkî acı duymaz. Acı duyması
görünüşdedir. Âşıklar, bu iki acıyı birbirinden ayırır. Bunun içindir ki, (Velî “kaddesallahü
teâlâ esrârehümül’azîz”, Velîyi tanır) buyurmuşlardır.
Süâl: Ayrıca, soruyorsunuz ki, adem, her bakımdan yok demekdir. Vücûd ile ilişiği
olmaz. O hâlde adem, zihnde, ilmde nasıl bulunuyor? Zihnde bulunan birşey
hayâlden dışarı nasıl çıkabilir?
Cevâb: Evet adem, yok demekdir. Fekat, bütün bu mahlûklar, ondan yapılmışdır.
Herşeyin vücûde gelmesi, onun ayna olması sâyesindedir. Allahü teâlânın ismlerinin,
ilm-i ilâhîdeki görünüşleri, adem aynasında aks ederek, onu ademlere ayırmışlar.
İlmde var olmasına sebeb olmuşlardır. Böylece, adem, her bakımdan yok
olmakdan kurtulmuş, mahlûklara başlangıç [menşe’] olmuşdur. Bu mahlûklar, ilmden
dışarıda da vardır. His ve vehm mertebesindedirler. Fekat, his ve vehmin yok
olması ile, yok olmazlar. Hattâ hâricde mevcûddurlar denilebilir. Ademin böyle
terakkî etdiğine, niçin şaşıyorsunuz? Bu kâinâtın bütün olayları, hep adem üstüne
kurulmuşdur. Allahü teâlânın kudretinin büyüklüğünü anlamalı ki, bu kâinâtı
adem üzerine kurmuşdur. Vücûdün [varlığın] kemâllerini, onun kusûrları vâsıtası
ile meydâna çıkarmışdır. Ademin terakkî sebebi meydândadır. Çünki, Allahü
teâlânın ismlerinin, sıfatlarının, ilm-i ilâhîdeki sûretleri [görünüşleri] onun
odasında oturmakdadır. Onunla bir yatakda, onun koynundadırlar. Sûretleri, zılleri,
asla, hakîkate kavuşduran bir yol bulmuşdur. Kör olan kalbler, bunu görmez.
(Bizim vazîfemiz, Rabbine yol bulmak istiyenlere, yol göstermekdir). Vehm ve hayâl
kelimeleri sizi şübheye düşürmüş. Ademin terakkî etmesine şaşmayınız! Çünki,
bu âlemdeki her vak’a, her iş, ilmin, hayâlin dışında değildir. Fekat, hayâlden
hayâle fark vardır. Hayâl mertebesinde var olmak başkadır. Vehmde, hayâlde meydâna
gelmek başkadır. Hayâl mertebesindeki varlık, hakîkî varlıkdır. Hattâ, dışarda
olan bir varlıkdır denilebilir. Hâlbuki, hayâlde meydâna gelen varlık, böyle değildir.
Böyle devâmlı olmaz. Ademin ba’zı hünerlerini yazmışdım. Bir sûretini emîr
Muhibbullah götürmüşdü. Merâk ediyorsanız, oradan okuyunuz!
Süâl: Fenâ ve Bekâyı soruyorsunuz.
Cevâb: Bunları, çeşidli mektûblarımda ve risâlelerimde yazmışdım. Anlaşılmıyan
yerleri kaldı ise, bunları iyi anlamak için, görüşmek, berâber bulunmak lâzımdır.
Bunların hakîkati, yazıya sığmaz. Sığsa da, yazmak doğru olmaz. Çünki, kim
kavrar, kim anlar? Fenâ ve Bekâ, şühûdîdir. Vücûdî değildir. [Ya’nî Fenâ, kendini
yok görmekdir. Yok olmak değildir. Bekâ da böyledir.] Birşey olmıyan kul, Rab
olmaz. Hak teâlâ ile birleşmez. Kul, hep kuldur. Rab, hep Rabdır. Fenâ ve Bekâyı,
vücûdî sanarak, kulların te’ayyün-i vücûdlerini ortadan kaldırıp, te’ayyünlerden
ve benzemekden münezzeh olan asl ile birleşmeği ve kendisi yok olup, Rabbi
ile sonsuz var olacağını söyliyen, zındıkdır. Bir damla su, yerinden yok olup, denize
damlaması gibi, kaydlardan, bağlardan kurtulup, kaydsızla birleşmeği söylemek
zındıklıkdır. Böyle kötü i’tikâddan, inanışdan Allahü teâlâya sığınırız. (Fenâ)
demek, Allahü teâlâdan başka herşeyi unutmak, başkasına bağlanmamak ve
bütün isteklerinden kalbini temizlemek demekdir. Kulluk da, bundan ibâretdir.
(Bekâ) da, kulun, Rabbinin irâdesine uyması, Allahü teâlânın isteklerini, kendi isteği
yapmasıdır.
Süâl: Enfüsün üstündeki seyri [yürüyüşü] bildiriyorsunuz. Bu hangi seyrdir?
– 521 –