Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

nü bildirmezler, ma’nâyı açmazlar. Ya’nî, müteşâbihlere, doğru ma’nâ verirler. Fekat
bu ma’nâların ne olduğunu bilmezler. Müteşâbihât, mu’âmeleleri, hâlleri gösteren
işâretlerdir. Bunlara, bu hâller hâsıl olabilir. Fekat, bu hâllerin ne olduğu bildirilmez.
Sevdiklerimizin birinde bu hâli görmekdeyiz. Başkalarını, artık düşünün.
Sizin, bundan süâliniz, ümmîd kapısını açmışdır.
Yâ Rabbî! Bizlere ihsân eylediğin nûrumuzu artdır! Günâhlarımızı, kusûrlarımızı
ört! Sen herşeyi yapabilirsin! Selâm ederim.
46 — ÜÇÜNCÜ CİLD, 77. ci MEKTÛB
Bu mektûb, kıymetli oğlu Muhammed Sa’îd “kuddise sirruh” hazretlerine yazılmış
olup, Kâ’be-i mu’azzamanın hakîkatinde olan sırları ve nemâzın ve Kelime-i tevhîdin
hakîkatlerindeki incelikleri bildirmekdedir:
Allahü teâlâya hamd olsun ki, bize doğru yolu gösterdi. Eğer O, merhameti ile,
doğru yolu bildirmeseydi, kim bulabilirdi? Rabbimizin Peygamberlerine inanırız
“aleyhimüssalevâtü vetteslîmât”. En yüksek mertebede yalnız nûr idi. [Bu nûr, nasıl
olduğu bilinmiyen bir nûrdur.] Burayı, Kâ’benin hakîkati bulmuş ve yazmışdım.
Bu mertebenin üstünde, dahâ yüksek bir mertebe var ki, Kur’ân-ı kerîmin hakîkatidir.
Kâ’be-i mu’azzama, Kur’ân-ı kerîm sebebi ile, herkesin kıblesi olmuş ve
kendine karşı secde olunmakla şereflenmişdir.
İmâm, Kur’ândır. Önde Kur’ân-ı kerîmdir. Öne alınan ise, Kâ’bedir. Bu mertebe,
Allahü teâlânın, nasıl olduğu bilinmiyen vüs’atinin başlangıcıdır. Anlaşılamıyan
âlemin ayrıldığı derecedir. Bu pek yüksek mertebede vüs’at, uzunluğun ve
genişliğin çokluğu ile değildir. Böyle vüs’at, mahlûkda olur ve noksânlık, kusûr alâmetidir.
Orası, öyle bir makâmdır ki, yetişemiyen, tatmıyan anlayamaz. O mertebedeki
ayrılık da, bildiğimiz iki başka şeyin ayrı olması, benzemedikleri için, ayrılmaları
değildir ki, bunlar parçalanmakla, dağılmakla olur ve maddenin, cismin
hâssasıdır. Allahü teâlâ, cism değildir. Orada, birşey ve başka başka iki şey düşünülemez.
Çünki, orada ayrılık gayrılık ve ikilik yokdur. Düşünmek de olamaz. Fârisî
iki beyt tercemesi:
Bir kuş var ammâ, nasıl bildireyim sana,
Çünki, Ankâ ile bulunur, her ân, yan yana.
Ankânın adını duymuş herkes, bilmese de cismini,
Bu kuşun ise, kimse duymamışdır ismini.
Orada, her ne kadar, birşey düşünülemez ise de, birşey düşünülse ve bu şey incelense,
o mertebede bu şeye mahsûs olacak ve başka birşeyde bulunmıyacak hiçbir
hâl, hâsıl olmaz. Zâten orada, birşeyi incelemek de olmaz. Bununla berâber,
düşünülen o iki şey arasında, ayrılık vardır. Biri diğerinden başkadır. İnsanlardan,
kendisine hiçbir yol açmıyan, yalnız tanıyamamak, anlıyamamak yolunu açık bırakan
Allahım! Sen, insanların düşünebilmesinden çok uzaksın! Onu anlıyamamak,
anlaşılamıyacağını anlamak, Evliyânın en büyüklerine nasîb olur. Anlamamak başkadır,
anlıyamamak başkadır. Meselâ, o mukaddes mertebede, ayrılık olmadığını
söylemek ve Zât-ı ilâhînin her kemâlini, birbirlerinin aynı bulmak, ya’nî ilm, kudretin
aynıdır demek ve kudret, irâdenin aynıdır demek, o mertebedeki ayrılığı anlamamakdır.
Hâlbuki, o mertebede ayrılıklar olduğunu söylemek, fekat bu ayrılıkların
nasıl olduğunu anlıyamadığını söylemek, o mertebedeki ayrılığı anlıyamamakdır.
Anlamamak, cehâletdir. Anlamakdan acz ise, ya’nî anlıyamamak ise ilmdir.
Anlıyamamak, hattâ iki ilmdir: Birisi, birşeyi bilmekdir. İkincisi, o şeyin özünü,
büyüklüğünden dolayı anlıyamadığını bilmekdir. Bir üçüncü ilm dahâ da söyliyebiliriz
ki, o da, kendinin kul olduğunu gösteren aczini ve kusûrunu bilmekdir. Bil-
– 941 –