Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

(Vahdet-i vücûd) sırları hâsıl olur. (Vahdet-i vücûd), mümkinâtı ya’nî mahlûkâtı
tek bir varlık görmekdir. Yoksa, mahlûkları Allahü teâlâ bilmek değildir. Aşk-ı ilâhînin
kalbde hâsıl etdiği hâl sâhiblerinin vahdet-i vücûd sözlerini işiterek, kendi görüşleri
ile ve hayâlleri ile böyle konuşup kendini vahdet-i vücûd sâhibi göstermek
akla da, islâmiyyete de uygun değildir. Rüknüd-dîn Alâüddevle-i Semnânî ve
müceddid-i elf-i sânî Ahmed Fârûkî “rahmetullahi aleyhimâ” ve bunların izinde
giden büyükler, vahdet-i vücûd ma’rifetinden başka ve Peygamberlerin hepsinde
hâsıl olan “aleyhimüssalevâtü vesselâm” me’ârif de bulunduğunu görmüşler ve anlamışlardır.
(Tesavvuf), Allahü teâlâ ile olmak ve iyi ahlâk edinmek ve islâmiyyete uymakdır.
Allahü teâlâdan başka şeyleri kalbden çıkarıp bütün a’zânın Muhammed
Mustafâ “sallallahü aleyhi ve sellem” hazretlerine uymasıdır. Allahü teâlâ ile olmağa,
(Hudûr) denir ki, hadîs-i şerîfde bildirilen (İhsân) mertebesidir. İnsanın kalbi
bu mertebede olmalıdır. Bu ni’meti kime ihsân ederlerse, büyük se’âdet bilsin!
(Tevhîd-i ef’âlî), mahlûkların bütün işlerini, bütün hareketlerini, tek bir yapıcının
işlerinden olarak görmekdir.
(Tevhîd-i sıfâtî), mahlûkların sıfatlarını, özelliklerini, Hak teâlânın sıfatlarının
görüntüleri bilmek ve her varlığı Allahü teâlânın varlığında yok görmekdir. Evliyâyı
kirâm “kaddesallahü teâlâ esrârehümül’azîz” hep böyle idiler.
(İcâzet) ve (Hilâfet), tâliblerin kalblerine ihlâs yerleşdirmesi için, olgun birisine
izn vermek demekdir. Kendisine izn verilen zâta (Halîfe) veyâ (Vesîle) denir.
Kendisine izn verilecek zâtın bâtınının [ya’nî kalbi ve diğer dört latîfesinin] nisbete
ve hâllere kavuşmuş olması, kötü huylardan temizlenmiş, iyi huylarla süslenmiş
olması ve sabr, tevekkül, kanâ’at, rızâ, teslîm sâhibi olması, dünyâya düşkün olmaması
lâzımdır. Bu yüksek mertebe, ancak (Selef-i sâlihîn)e uymakla ele geçebilir.
[Eshâb-ı kirâm ile Tâbi’în-i ızâma (Selef-i sâlihîn) denir. Üçüncü ve dördüncü
asrlarda gelen islâm âlimlerine, (Halef-i sâdıkîn) denir.] Bu hâller ve keyfiyyetler
kalbde hâsıl olmadan, va’z etmesi için izn vermek harâmdır. Tesavvuf büyüklerinin
yolunu bozmak olur. Birisini mağrûr yapmak [kendini beğenmesine sebeb
olmak], bir tâlibi, bir âşıkı da acemi ellere düşürerek mahrûm etmek, akla da, islâmiyyete
de uygun değildir. [Şimdi Türkiyede hakîkî tarîkat, mürşid, mürîd,
şeyh yokdur. Vardır diyenlere, şeyh olduğunu söyliyenlere inanmamalıdır. Sahte
şeyhlerin, câhil tarîkatcıların tuzaklarına düşmemek için uyanık olmalıdır.]
Nemâzı cemâ’at ile kılmak ve (Tümânînet) ile kılmak, rükü’dan sonra (Kavme)
yapmak ve iki secde arasında (Celse) yapmak bizlere Allahın Peygamberi tarafından
bildirildi. Kavmenin ve celsenin farz olduğunu bildiren âlimler vardır. Hanefî
mezhebinin müftîlerinden (Kâdîhân), bu ikisinin vâcib olduğunu, ikisinden birisini
unutunca (Secde-i sehv) yapmak vâcib olduğunu ve bilerek yapmıyanın nemâzı
tekrâr kılmasını bildirmişdir. Müekked sünnet olduklarını bildirenler de, vâcibe
yakın sünnet demişlerdir. Sünneti hafîf görerek, ehemmiyyet vermiyerek
terk etmek küfrdür. Nemâzın kıyâmında, rükü’unda, kavmesinde, celsesinde,
secdelerinde ve oturulduğu zemânında, ayrı ayrı, başka başka keyfiyyetler, hâller
hâsıl olur. Bütün ibâdetler nemâz içinde toplanmışdır. Kur’ân-ı kerîm okumak, tesbîh
söylemek [ya’nî sübhânallah demek], Resûlullaha salevât söylemek ve günâhlara
istigfâr etmek ve ihtiyâcları yalnız Allahü teâlâdan istiyerek Ona düâ etmek
nemâz içinde toplanmışdır. Ağaçlar, otlar, nemâzda durur gibi dik duruyorlar. Hayvanlar,
rükü’ hâlinde, cansızlar da nemâzda (Ka’de)de oturur gibi yere serilmişlerdir.
Nemâz kılan, bunların ibâdetlerinin hepsini yapmakdadır. Nemâz kılmak,
mi’râc gecesi farz oldu. O gece, mi’râc yapmakla şereflenen, Allahın sevgili Peygamberine
uymağı düşünerek nemâz kılan bir müslimân, O yüce Peygamber gibi,
Allahü teâlâya yaklaşdıran makâmlarda yükselir. Allahü teâlâya ve Onun Resûlüne
karşı edebi takınarak huzûr ile nemâz kılanlar, bu mertebelere yükseldikle-
– 768 –