Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

vâlât hanefîde sünnet, mâlikî mezhebinde ise farzdır.
İmâme, ya’nî sarık ve kalensüve, ya’nî takke ve her başlık ve bürka’ ya’nî peçe
ve maske üstüne ve eldiven üstüne mesh etmek câiz değildir.
Cebîre ya’nî kırık kemiğin iki yanına bağlanan tahtalar üzerine mesh câizdir. Yaranın,
çıbanın, derideki çatlak veyâ yarıkların üzerine veyâ içine konan merhem,
pamuk, fitil, gaz bezi, flaster, sargı bağı gibi şeylerin çözülmesi, çıkarılması yaraya
zarar verirse veyâ bunlar çıkınca, yıkamak veyâ mesh etmek zarar verirse,
bunlardan merhem, lâstik gibi, su geçirmiyenler üzerine su akıtılır. Su geçirenler
üzerine mesh edilir. Yaraya soğuk su zarar verirse, sıcak su ile yıkamak lâzım olur.
Sıcak su da zarar verirse, mesh etmek lâzım olur. Mesh de zarar verirse, üzerinde
bulunan şey üzerine mesh edilir. Sargı bezinin, sağlam deri üstüne rastlayan kısmı
üzerine de ve sargılar arasındaki deriye de, mesh edilir. Bunların yarıdan fazlasına
mesh câizdir. Bunlara mesh etmek de, yaraya zarar verirse, mesh edilmez.
Bunları mesh, yaraya zarar vermezse, bunları mesh lâzım olur. Bunları kaldırıp altlarındaki
sağlam deriyi yıkamak, yaraya zarar vermezse, yıkamak lâzım olur.
[Yara üstündeki sargıya veyâ merheme meshin câiz olması için, yarayı yıkamanın
veyâ mesh etmenin, yaraya zarar vermesi, dört mezhebde de şart olduğu, (Elfıkh-u
alel-mezâhib-il-erbe’a)da yazılıdır. Zarar, şifânın gecikmesi yâhud elemin
ya’nî ağrının artması demekdir.] Mesh etdikden sonra, bunlar, yara iyi olmadan alınır
veyâ düşerlerse, mesh bozulmaz. Yara iyi olup da düşerlerse, altlarını yıkamak
lâzım olur. Bütün bunlar üzerine mesh, altlarını yıkamak yerine geçer. Bunlara
mesh edenler özr sâhibi olmaz. Bunlar, sağlam kimselere imâm olabilir. Tabîb-i
müslim-i hâzıkın ıslatılmaması lâzımdır dediği bir yer, yara gibi olur. Bunlara
mesh etmekde, erkek, kadın, muhdis ve cünüb hep birdir. Hiçbiri için niyyet lâzım
değildir. İbni Âbidîn “rahmetullahi aleyh” abdestin farzları sonunda diyor ki,
(Elinde, yara, yarık bulunan kimse, suyu kullanamaz ise, ya’nî ellerine su alamaz
ve yüzünü, başını, kulaklarını, ayaklarını suya sokamaz ise, teyemmüm eder. Kolundan,
ayağından bir kısmı kesik olan kimse, kalan yerin yüzeyini yıkar). Habsde,
eli ayağı bağlı olan, teyemmüm edemezse, abdestsiz, birşey okumadan, rükü’
ve secde yapar. Bunu da yapamazsa, ayakda îmâ eder. Kurtulunca iâde eder.
ÖZR SÂHİBİ olan, istediği zemân abdest alır. Bu abdest ile, istediği kadar farz
ve nâfile nemâz kılar ve Kur’ân-ı kerîm okur. Nemâz vakti çıkınca abdesti bozulmuş
olur. Her nemâz vakti girdikden sonra, yeni abdest alıp, bu vakt çıkıncaya kadar her
ibâdeti yapar. Öğleden başka dört nemâzdan birinin vakti girmeden evvel aldığı abdest
ile, bu nemâzı kılamaz. Çünki, öğle nemâzının vakti başlarken, bir nemâzın vakti
çıkmıyor. Özr sâhiblerinin, devâm eden özrleri, abdestini bozmaz. Fekat, başka
bir abdest bozan sebeb ile bozulur. Vakt çıkınca, özr sebebi ile de bozulmuş olur.
Özr sâhibi olmak için, abdesti bozan bir şeyin, devâm üzere mevcûd olması lâzımdır.
Edâsı farz olan herhangi bir nemâz vakti içinde, nemâz vaktinin başından
sonuna kadar, abdest alıp, yalnız farzı kılacak kadar bir zemân, abdestli kalamıyan
kimse, özrü gördüğü andan itibâren, özr sâhibi olur. Meselâ, istihâda kanı, idrâr
ve başka akıntılar, iç sürmesi, yel kaçması, yaradan kan, irin ve memeden, göbekden,
burundan, gözden, kulakdan kan veyâ ağrı ile herhangi bir sıvı, irin akması
gibi, abdesti bozan şeylerden biri, hep mevcûd olur, ya’nî bir nemâz vaktinin
başından sonuna kadar, bir abdest alıp, farzı kılacak kadar, durdurulamazsa, o kimse,
özr sâhibi olur. Bir nemâz vakti girdikden, farzı kılacak kadar zemân sonra özr
başlasa, vaktin sonu yaklaşıncaya kadar bekler, hiç durmadı ise, vaktin sonunda
abdest alıp, o vaktin nemâzını kılar. Nemâz vakti çıkdıkdan sonra, sonraki nemâz
vakti içinde durursa, önceki nemâzını i’âde eder. İkinci nemâz vaktinin başından
sonuna kadar hiç kesilmezse, özr sâhibi olduğu anlaşılır ve kılmış olduğu önceki
vaktin nemâzını i’âde etmez.
[(El-fıkh-u alel mezâhibil-erbe’a)da diyor ki, (Mâlikî mezhebinin ikinci kavli-
– 130 –