Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

na uymuş olan Hanefî kimse, Kunût okumaz. Ayakda bekler. Vitr nemâzını gece
yarısından sonra kılmak çok sevâb ise de, uyanamayan, yatsının son sünnetinden
sonra, yatsı ile birlikde, erken kılmalıdır). Vitri yatsının farzından evvel kılmak sahîh
olmaz. Çünki, ikisi arasında tertîb, İmâm-ı a’zama göre vâcibdir. Unutarak evvel
kılan, Vitri iâde etmez. İki imâma göre, Vitr yatsıya tâbi’dir. Yatsıdan evvel kılanın
i’âde etmesi lâzımdır.
SECDE-İ TİLÂVET — Kur’ân-ı kerîmde, ondört yerde, secde âyeti vardır. Bunlardan
birini okuyanın veyâ işitenin, ma’nâsını anlamasa da, bir secde yapması vâcibdir.
Başkasının okuduğu yerde bulunan, fekat işitmiyen kimse, secde etmez. Secde
âyetini yazan, heceliyen, secde yapmaz. Tercemesini okuyan veyâ işiten, bunun
secde âyeti olduğunu anlarsa, secde yapar.
Nemâz kılması farz olan kimselerin, tilâvet secdesi işitince, secde yapmaları vâcib
olur. Bunun için, secde âyetini işiten cünübün ve serhoşun da, abdest aldıkları
zemân secde etmeleri lâzımdır. Serhoş, çok içmiş, aklı gitmiş ise, kendi okuyunca
da, işitince de, secde etmesi vâcib olmaz. Uyuyan ve bayılmış veyâ deli okuyunca,
işitenlerin secde etmesi vâcib olur denildi. Fekat, bunların ve kuşun okuması
ile secde edilmemesi doğrudur. Çünki, bunların okuması, hakîkî, doğru tilâvet, okumak
değildir. Hakîkî okumak demek, (Kur’ân-ı kerîm)i okumakda olduğunu anlıyarak
okumakdır. Çocuk, yapdığını anlıyacak yaşda ise, okuması ile, işitenlerin
secde etmesi lâzım olur. Dahâ küçük yaşda ise lâzım olmaz. Delinin nemâz kılmaması
için altı nemâz vakti, oruc tutmaması için, gece ve gündüz bir ay, zekât vermemesi
için, bir yıl aralıksız deli olması lâzımdır. Fekat, zemânı ne olursa olsun,
deli iken okursa, secde lâzım olmaz. Aklı başında iken okursa secde lâzım olur. Dağlardan,
çöllerden ve başka yerlerden aks edip, yansıyıp geri gelen sedâyı işitenlerin
ve kuşdan işitenlerin secde etmesi vâcib olmaz. Secde âyeti hece hece okununca
ve yazılınca da secde yapılmaz. Kâfirin okuduğunu işiten müslimânların secde
etmesi vâcib olur. (Dürr-ül-müntekâ)da diyor ki, (İnsan sesi olması lâzımdır). Radyodan
işitilen sesin, insan sesi olmadığı, hâfızın sesine benziyen, cansız âlet sesi olduğu,
ikinci kısmın elliikinci maddesinde bildirilmişdir. Bunun için, (El-fıkh-u alelmezâhib-il
erbe’a)da da diyor ki, (Fonografda [gramofonda, teybde ve radyoda]
okunan secde âyeti işitenin, tilâvet secdesi yapması vâcib olmaz.)
Tilâvet secdesi yapmak için, abdestli olarak, kıbleye karşı ayakda durup, elleri
kulaklara kaldırmadan (Allahü ekber) diyerek secdeye yatılır. Üç kerre (Sübhâne
rabbiyel-a’lâ) denir. Sonra (Allahü ekber) deyip ayağa kalkınca, secde-i tilâvet
temâm olur. Önce niyyet etmek lâzımdır. Niyyetsiz kabûl olmaz. Nemâzda
okuyunca, hemen ayrıca rükü’ veyâ bir secde yapıp ayağa kalkar. Okumasına
devâm eder. Secde âyetini okudukdan iki üç âyet sonra nemâzın rükü’una eğilirse
ve tilâvet secdesine niyyet ederse, nemâzın rükü’ veyâ secdeleri, tilâvet secdesi
yerine geçer. Cemâ’at ile kılan ise, imâm secde âyeti okuyunca, imâmın okuduğunu
işitmese de, imâmla birlikde, ayrıca bir rükü’ ve iki secde yapar. Cemâ’atin
rükü’da niyyet etmesi lâzımdır. Nemâz dışında, sonraya da bırakılabilir. Cünüb,
abdestsiz ve serhoş olanın da temizlendikden sonra yapmaları lâzımdır. Hâid kadın
işitince, secde etmesi vâcib olmaz. Bir oturumda bir secde âyetini birkaç def’a
okuyan ve işiten, hepsi için bir secde eder. Muhammed aleyhisselâmın ism-i şerîfini
söyleyince veyâ işitince, salevât okumak da böyledir. Bir meclisde iki secde âyeti
okunursa, iki secde lâzım olur. Nemâz kılarken, dışardan secde âyeti işiten, nemâzdan
sonra secde eder. Nemâz kılması harâm olan üç vaktde secde-i tilâvet yapmak
câiz değildir.
(Dürr-ül-muhtâr)da ve (Nûr-ül-îzâh)da secde-i tilâvet sonunda diyor ki,
(İmâm-ı Nesefî “rahmetullahi teâlâ aleyh” (Kâfî) kitâbında buyuruyor ki, bir kimse
hüzünden, sıkıntıdan kurtulmak için, Allahü teâlâya kalbinden yalvararak,
ondört secde âyetini [ezberden, ayakda] okuyup, herbirinden sonra, hemen yatıp
– 229 –