Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

lerek, kendisi tok yatmamakdır. Allahü teâlânın kendisine ihsân etdiği rızklardan
ona da vermelidir. Onu incitecek söz ve hareketde bulunmamalıdır. Hadîs-i şerîfde,
(Komşusu, şerrinden emîn olmıyan kimse, Allahü teâlâya îmân etmemişdir)
buyuruldu. Zimmî komşusuna dahî, mümkin olduğu kadar hediyye vermelidir. Hadîs-i
şerîfde, (Zimmî komşunun bir hakkı, müslimân komşunun iki hakkı, akrabâ
olan komşunun üç hakkı vardır) buyuruldu. Komşusunun evine, pencerelerine bakmamalıdır.
[Kaç ev komşu sayılır? Bu evlerin adedi, zemânın şartlarına ve insanın
yardım kudretine göre değişir. Her tarafdan birer, ikişer ve nihâyet] kırk ev komşuluk
hakkına mâlik olur. Komşunun yapdığı eziyyetlere ve câhilce hareketlerine
sabr etmeli, karşılık vermemelidir. [Alkollü içkinin ve kadınların, kızların başı,
kolları açık sokağa çıkmalarının harâm olduğunu güler yüz ve tatlı dil ile anlatmalıdır.
Komşular, günâh işlediklerini görüp de nasîhat vermiyen] ve kendileri ile
görüşmiyen, [Cehennemden kurtulmaları için] yardım etmiyen komşularını, Kıyâmet
günü, Allahü teâlâya şikâyet edecekler, [maddî ve ma’nevî] haklarını istiyeceklerdir.
Komşunun çocuklarını eli ile okşamalı, nemâz kılmaları ve günâh işlememeleri
için, tatlı dil ile nasîhat etmelidir. Hadîs-i şerîfde, (Evinizde pişen yemekden,
komşunuzun hakkını veriniz!) buyuruldu. Ödünc olarak ve âriyet olarak
istediğini hemen vermelidir. Komşusu hasta olunca, ziyâretine gitmelidir. Sıkıntıya
düşünce, imdâdına yetişmelidir. Hadîs-i şerîfde, (Sıkıntıya düşen komşusuna
yardım eden, sıkıntısını gideren kimseye, Allahü teâlâ kıyâmet günü kıymetli elbise
giydirecekdir) buyuruldu. Cenâzesi olunca, (Ta’ziye) etmeli, ya’nî sabr etmesini
söylemeli ve cenâzesinin hizmetine koşmalıdır. Komşusu sefere, uzak vazîfeye
gidince, geride kalan âilesini, çocuklarını hırsızların, ahlâksızların şerlerinden,
zarârlarından muhâfaza etmelidir. O yok iken, onun çoluk çocuklarına karşı
davranışlarında, ona hiyânet etmekden çok sakınmalıdır. Onun evinin havasını,
güneşini men’ edecek kadar, evine kat çıkarmamalı, buna zarûret olursa, ona
anlatıp rızâsını aldıkdan sonra yapmalıdır. Ona veremiyeceği meyve, tatlı gibi şeyleri
evine ondan gizli getirmelidir. Evini satacağı veyâ kirâya vereceği zemân, ona
danışmalı, onun izn verdiği kimseye vermelidir. Komşunun mâl ve mülk hakları,
(Mecelle) nin 1192. ci ve sonraki maddelerinde yazılıdır. Dünyâda en kıymetli şey,
müslimân, sâlih, Allahü teâlânın ve mahlûkların haklarını bilen ve gözeten komşudur.
Hadîs-i şerîfde, (Allahü teâlâ, bir sâlih müslimânın hurmetine, komşularından
binlerce belâyı, felâketi uzaklaşdırır) buyuruldu. Hadîs-i şerîfde, (Kendisinin
iyi mi, kötü mü olduğunu anlamak istiyen kimse, sâlih, hâlis olan komşularının kendisi
hakkında ne dediklerini öğrensin! İyi kimsedir diyorlarsa, ind-i ilâhîde iyi olduğunu
anlasın!) buyuruldu.)
Herhangi bir kimseye yapılması harâm olan bir fenâlık, komşuya yapılırsa, günâhı
katkat dahâ fazla olur. Herhangi bir kimseye yapılması sevâb olan bir iyilik,
komşuya yapılırsa, sevâbı katkat dahâ fazla olur.
Zâhidâ! Aç gözün, sahraya bak da, ibret al!
Şu direksiz kubbe-i semâya bak da, ibret al!
Görmek istersen, Cenâb-ı kibriyânın kudretin,
her sabâh, seher vakti, dünyâya bak da ibret al!
Pâdişâh olsan da, derler “er kişi niyyetine”,
Var, musallada yatan mevtâya bak da, ibret al!
Bir kefendir âkıbet, sermâye-i beğ ve fakîr,
varlığa mağrur olan, mecnûn değil de, yâ nedir?
– 597 –