Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

Çünki, vekîlin nikâh yapması, babanın yerine olur. Kendi şâhid yerini tutar. Baba
hâzır bulunmazsa, câiz olmaz. Büyük [bâliga] kızın babası veyâ başka bir vekîli, bir
adam yanında, kızı nikâh yaparsa, kız da hâzır ise, câiz olur. Çünki, velînin ve vekîlin
sözünü, kız söylemiş gibidir. Velî veyâ vekîl, şâhid yerine geçer. Bir adam bir
kimseye, (Kızını bana zevce olarak verdin mi?) dese, o da (Evet) veyâ (Zevce olarak
verdim) dese, nikâh olmaz. Birinci adamın tekrâr, (Kabûl etdim) demesi lâzımdır.
Çünki, önce sormuşdu. Soru ile, süâl ile vekîl yapılmaz. (Kızını bana zevce olarak
ver!) deseydi, olurdu. Çünki, emr ile vekîl yapmış olur. Bu vekîlin cevâbı, iki
taraf adına söylenmiş olup, iki şâhid de varsa, nikâh temâm olur. Vekîl, kızın babasının
adını yanlış söylerse, nikâh sahîh olmaz. Bir adam, birçok kimseyi, bir kızı
almak için gönderse, içlerinden biri, kızın babasına söyleyip, babası veyâ velîsi
verse, sahîh olur. Çünki, içlerinden söyliyen vekîl olmuş, ötekiler şâhid olmuşdur.
Bir adam, bir kimseyi (Filân kızı, bana şu kadar altın mehr ile iste) diyerek vekîl
etse, vekîl, dahâ çok mehr söyliyerek istese ve böylece nikâh yapılsa, fazlasını
vermek lâzım gelmez. Adam, isterse fazlasını kabûl eder. İsterse nikâhı fesh e-
der. Düğünden sonra haber alıp fesh ederse, (Mehr-i misl) vermesi lâzım olur. Allahü
teâlâ ve Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” şâhiddir diyerek yapılan nikâh
sahîh olmaz. Küfr olur diyenler de vardır.)
(Mecmû’a-i Zühdiyye)de diyor ki: İki erkek şâhidin yanında, erkek, seni zevceliğe
aldım diye bir kâğıda yazsa, kız da kabûl etdim diye yazsa, nikâh olmaz. Söylemeleri
lâzımdır. Bulunmıyan kimsenin, (Seni zevceliğe aldım) yazısını, şâhidlere
okuyup da kabûl etdim derse, nikâh olur. Yazıyı okumayıp, yazılmış olduğunu
söyleyip, kabûl etdim dese, nikâh yine olur. Bir erkek, zevce olması için, bir kıza,
biri ile haber gönderip, kız da, habercinin sözünü işiten iki şâhid yanında kabûl etdim
dese, nikâh olur. Nikâhda îcâb [ya’nî teklîf] ve kabûlün aynı meclisde [ya’nî
buluşmada] yapılması şart olduğu hâlde, başka yerdeki birinden gelen îcâb mektûbunu,
şâhidlere bir meclisde söyleyip, kabûl etdiğini başka meclisde söylemek
câizdir. Bir kadın, kendisini bir adama zevce yapması için birini vekîl etse, vekîl,
bu kadının yanında ve iki kadın şâhid varken nikâh yapsa, sahîh olur. Başka nikâhlısı
olmadığını söyliyerek nikâhlanan kimsenin, başka zevcesi de olduğu anlaşılırsa,
nikâh bozulmaz. Yalan olan her şart da böyledir. Bir kadın, kendi üstüne câriye
tutmaması şartı ile, kendisini bir erkeğe nikâhlaması için birini vekîl etse, vekîl
bu şartı söylemeden nikâh etse veyâ kadının bildirdiği erkekden başkasına nikâh
etse, kadın nikâhı red edebilir. Küçük kızı, babası, ölüm hastalığında, şâhidler
yanında bir erkeğe nikâh edebilir. Kendinden yakın velîsi bulunmıyan, amcasının
kızını, kız küçük ise, kızdan iznsiz, büyük ise, izn alarak, kendine nikâh
edebilir. Kızın izni ile babası, erkeğin de vekîli, iki şâhid yanında nikâhlarını yapabilirler.
Bir kız, nişanlısı ile nikâhlanmağa zorlanamaz.
Âkıl ve bâlig olan kızın nikâhını yapmak için, velîsinin vekîl olması şart değil ise
de, müstehabdır. Bâlig olmıyan oğlan ve kızın nikâhı için, velîsinin vekîl olması veyâ
izn vermesi lâzımdır. Velî, çocuğun mîrâsını almağa hakkı olan asebedir. Velînin
yakınlık [kuvvet] sırası, Şeyhayne göre “rahmetullahi teâlâ aleyhimâ” oğul, oğlun
oğlu, baba, dede, kardeş, amca, amca oğludur. Büyük kızı, velîsi iznsiz nikâh etse,
kız işitince susarsa veyâ güler veyâ sessiz ağlarsa, kabûl etdiği anlaşılır. Nikâhdan
önce izn istemekde de böyledir. İzni nikâhdan önce istemek sünnetdir. Sâlih
olan baba ve büyük baba, küçük çocuğu nikâha zorlayabilir ve nikâh sahîh olur. Bu
ikisinden başka erkek velîlerin yalnız mehr-i misl ile ve küfv olana sahîh olursa da,
bâlig olunca hâkime bozdurabilirler. Erkek velî yok ise, önce ana, sonra babanın
anası, sonra kızı, oğlunun kızı velî olur. Yakın velî hayâtda iken, uzak velî nikâha
vekîl olamaz. Yakın velî, mehr-i misl ile ve küfv olana nikâh yapmaz ise, hâkim-i şer’
nikâhı yapar. Erkek velî, küfvü olmıyana varan kadının nikâhını hâkime bozdurabilir.
Bu nikâhın zâten sâhih olmadığı, (Fetâvâ-i Hayriyye)de yazılıdır. (Küfv), er-
– 573 –