Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

kendisinin kullanması mekrûh olduğu (Buhârî)de yazılıdır. Kâğıd olarak verilen zekâtlar
sahîh olmaz. Tekrâr vermek lâzımdır. Sonradan fakîr olan, az altın ile devr
yaparak kazâ eder. Asrlardan beri müslimânlar, zekâtlarını altın, gümüş olarak vermişdir.
Hiçbir din âlimi, fülûs denilen paraların ve borç senedinin zekât olarak verileceğini
söylememişdir. 5 Mayıs 1338 [m. 1922] târîhli fetvâ denilen yazı doğru değildir.
Şâfi’îde câiz olmadığı (İkdül-ceyyid)de yazılıdır. [Birinci kısm, 54. ncü maddenin
sonuna bakınız!]
(İbni Âbidîn) “rahmetullahi teâlâ aleyh”, sarf, ya’nî sarraflık satışını anlatırken
diyor ki, (Fülûs, ya’nî bakır paralar, geçer akçe ise, üzerindeki değere göre para
olur. Üzerindeki değer geçer değilse, kıymetsiz mal olur). Onüçüncü sahîfesinde
diyor ki, (Ödenecek senedlerin iki dürlü değeri vardır: Üzerinde yazılı olan değeri
olup, sened sâhibinin, kendinde bulunmıyan malını göstermekdedir. Kâğıdın kendi
değeri ise pek azdır). İnsanın malı, kendinde bulunuyorsa, bu mala (Ayn) denir.
Kendinde bulunmıyorsa, (Deyn) denir. Kâğıd liraların üzerlerinde yazılı olan
değerler, deyn olan zekât malını göstermekdedir. (Dürr-ül-muhtâr), onikinci sahîfede
diyor ki, (Ayn veyâ geri alınacak deyn olan malın zekâtını deyn olan maldan
vermek câiz değildir. Ayn olan maldan vermek lâzımdır). Meselâ fakîrden alacağı
olan ikiyüz dirhemin beş dirhemini zekât niyyeti ile ona bağışlayıp kalanı alsa,
câiz olmaz. Ancak beş dirhemin zekâtı verilmiş olur.
(Kâğıd paralar, birkaç kişi arasında yapılan âdî senede benzetilemez. Bunlar her
yerde geçer. Altın gibidirler) demek doğru değildir. Çünki, (İbni Âbidîn) yemîn
bahsinde diyor ki, İmâm-ı Ebû Yûsüf, Hârûn Reşîd için yazdığı, (Harâc ve Uşr)
kitâbında buyuruyor ki, (Halîfenin, toprak sâhiblerinden, harâc ve uşr olarak, altın,
gümüş yerine, başka geçer akça, meselâ sütûka denilen parayı alması harâmdır.
Çünki bunlar, herkesin kabûl etdiği damgalı para ise de, altın değil, bakır paradır.
Altın, gümüş olmayan parayı zekât ve harâc olarak alması harâmdır).
Kâğıd paraların zekâtını, altın olarak vermek takvâ değildir. İbâdetlerde takvâ,
bunların bir mezhebin imâmlarının hepsine, hattâ her mezhebe uygun olmasına
çalışmak demekdir. Fakîr, kâğıd paraya râzı oluyor ve onunla ihtiyâclarını gideriyor
denirse, fakîrin râzı olması değil, Allahü teâlânın râzı olması ve kabûl etmesi
lâzımdır. Meselâ, (İbni Âbidîn) onikinci sahîfede diyor ki: (Bir zenginin, bir
fakîrden alacağı olsa, fakîre borç senedini verip, sana, alacağım kadar zekât vermeğe
niyyet etdim. Sen de kabûl et ve borcuna karşılık tut, ödeşmiş olalım dese,
fakîr de kabûl etdim dese, islâmiyyet, bunu kabûl etmiyor ve zengin, zekâtını
vermiş olmuyor. Çünki, zekât, lâf ile, borc senedi vermek ile, râzı olmak ile edâ edilmiş
olmuyor. Mal teslîm etmek ile oluyor. Bu zenginin, zekâtını fakîre vermesi, fakîrin
de, aldıkdan sonra, tekrâr zengine geri vererek borcunu ödemesi lâzımdır.
Şâfi’î ve hanbelî mezheblerinde de böyledir. Fakîrin, bu parayı geri vereceğine güvenemiyorsa,
güvendiği birini fakîre göstererek, zekâtını almak ve borcunu ödemek
için, bunu vekîl yap der. Zekâtı bu vekîle verir. Vekîl de, zengine geri vererek,
fakîrin borcunu öder). Böyle olduğu (Dürr-i yektâ) ve (Mîzân-ı kübrâ) kitâblarında
da yazılıdır.
(İbni Âbidîn) “rahmetullahi teâlâ aleyh” yine aynı sahîfede buyuruyor ki:
(Zengin bir kimse, ayn olan, ya’nî elinde bulunan malının [veyâ elinde bulunan kâğıd
paraların karşılığı deyn olan altınların] zekâtını fakîre vermek için, başka birinde
bulunan alacağının senedlerini [veyâ bankadan veyâ sarrafdan altın alacak
kadar kâğıd parayı] o fakîre verip, senedlerde yazılı malı, borçludan almasını
[veyâ o kâğıd paralarla bankadan, sarrafdan altın almasını] fakîre emr etse, fakîr
o malı, borçludan aldığı zemân [ya’nî kâğıd para verip altın alınca] zenginin zekâtı
ayn olarak verilmiş olur. Malı [altını] fakîr teslîm almadıkca, yalnız senedi [kâğıd
parayı] vermekle, zekât verilmiş olmaz. Çünki, fakîr, o malı [altını] aldığı zemân,
borc senedi [ya’nî kâğıd para], mal [altın] olup, aynın [ve deynin] zekâtı, ayn
– 300 –