Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

nerden olsa gönderir diyen bir kimse nasıl bir adamdır? Cevâbında buyurdu ki, (Bu
kimse câhildir. İslâmiyyetden haberi yokdur. Çünki, Resûlullah “sallallahü aleyhi
ve sellem” buyurdu ki, (Allahü teâlâ benim rızkımı, süngümün ucuna koymuşdur).
Ya’nî rızkım, islâm dînine ve müslimânlara saldıran kâfirlerle harb etmekle
gelmekdedir). Görülüyor ki, harbde düşmandan alınan ganîmet ve sulhde, harbe
hâzırlananların aldıkları ücret halâl rızkdır. İmâm-ı Evzâî, İbrâhîm Edhemi “rahmetullahi
aleyhimâ” gördü ki, sırtında bir yığın odun götürüyor. Niçin bu kadar
sıkıntı çekiyorsun? Kardeşlerin, seni hiçbirşeye muhtâc bırakmıyor dedi. İbrâhîm
Edhem “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” buyurdu ki, öyle söyleme, hadîs-i şerîfde
buyuruldu ki, (Halâl kazanmak için sıkıntı çekenlere Cennet vâcib olur).
Süâl: Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” buyurdu ki: (Bana, tüccâr ol,
mal topla diye emr olunmadı. Fekat, Rabbini tesbîh et ve ona secde et. Rabbine
ölünciye kadar ibâdet et! diye emr olundu). Bu hadîs-i şerîf, ibâdetin, mal kazanmakdan
dahâ iyi olduğunu göstermiyor mu?
Cevâb: Kendinin ve çoluk çocuğunun ihtiyâclarına mâlik olan zengin bir kimsenin,
vaktlerini ibâdetle geçirmesi, para kazanmakdan dahâ sevâbdır. İhtiyâcı olmıyanların
mal kazanmak için uğraşması sevâb değildir. Hattâ kalbini dünyâya bağlamak
olur. Dünyâya bağlamak ise, bütün günâhların başıdır. Malı olmıyan, fekat,
vazîfe görüp ma’âş alanların da, mal kazanmak için ayrıca uğraşmaması dahâ iyidir.
Meselâ ilm adamlarının, millete ilm öğretmesi, ya’nî din âlimlerinin, tabîblik,
hâkimlik, subaylık ve her dürlü fâideli ilmleri bilenlerin ve tesavvuf büyüklerinin,
ya’nî kalb gözü açılmış olanların ihtiyâcları, hükûmetce veyâ hayr müesseseleri ve
hayr sâhibleri tarafından istenmeden veriliyorsa, bunların halkı irşâd etmeleri, onlara
yardım etmeleri, mal kazanmakdan dahâ sevâbdır. Fekat, zemân değişir,
bunlara, istemeden, boyun bükmeden birşey verilmez olursa, bunların da çalışarak
kazanması dahâ iyi olur. Çünki, istemek harâmdır. Ancak zarûret hâlinde mubâh
olabilir. Mal kazanırken halâle, harâma dikkat edenin, ya’nî Allahü teâlâyı
unutmıyanın, kesb etmesi dahâ iyidir. Çünki bütün ibâdetlerin rûhu, özü, Allahü
teâlâyı hâtırlamakdır. (Kimyâ-i se’âdet)den terceme burada temâm oldu.
(Hadîka)da, amelde iktisâd faslında diyor ki, (Kesb, yaşamak için lâzım olan malları
halâlden kazanmağa çalışmak demekdir. Kendine, evlâdına ve ıyâline ve
borclarını ödemeğe lâzım olanları kesb etmek farzdır. Bunun için çalışan sevâb kazanır.
Özrsüz terk edene azâb yapılacakdır. Kendilerine nafaka verilmesi vâcib olanlara
(Iyâl) denir. Borc ödemek farzdır. Ödeyemeden vefât edenin, ödemek niyyeti
varsa, günâhlı olmaz. Hadîs-i şerîfde, (Beş vakt nemâzı kıldıkdan sonra, çalışıp
halâl kazanmak, her müslimâna farzdır) buyuruldu. Peygamberlerin “aleyhimüsselâm”
hepsi, çalışıp kazanmışlardır. Çalışmayıp, câmi’de oturarak, Allaha tevekkül
ediyorum diyene inanmamalıdır. Bu, çalışmağı terk etdiği için, günâh işlemekdedir.
Sâlih değil, fâsıkdır. Bunun kalbi, Allahü teâlâya değil, kulların mallarına
bağlıdır. Önce sebebe yapışmak, sonra bu sebebin te’sîrini Allahü teâlâdan beklemek
emr olundu. Muhtâc olduğu malı kazandıkdan sonra, fazla çalışmayıp,
ibâdet etmek câizdir. Bunun için, çalışmayıp ibâdet edene sû-i zan ve tecessüs etmemelidir.
İkisi de harâmdır. İhtiyâcdan fazla çalışıp, kazandıklarını, senelerce saklamak
mubâhdır. Saklamayıp hayra, hasenâta sarf etmek müstehabdır. Nâfile
ibâdetlerden dahâ sevâbdır. Hadîs-i şerîfde, (İnsanların iyisi, insanlara fâidesi
olanlardır) buyuruldu. Öğünmek için, kibrlenmek için, ihtiyâcdan fazla kazanmak
harâmdır). Görülüyor ki, ehlinin ve ıyâlinin nafakalarını ve borçlarını ödemek için
çalışıp, halâl kazanmak, nâfile ibâdetleri yapmakdan katkat dahâ sevâbdır. (Râmûz-ül-ehâdîs)
s. 105 deki hadîs-i şerîfde, (Eshâbım için fakîrlik se’âdetdir. Âhır
zemândaki ümmetim için, zenginlik se’âdetdir) buyuruldu.
Hakîkî islâm âlimi, büyük Velî Abdüllah Dehlevî “rahmetullahi teâlâ aleyh” seksensekizinci
mektûbunda buyuruyor ki, (Çoluk çocuğunun ihtiyâclarını te’min için
– 789 –