Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

nur. Serumlarında hem α hem β bulunmadığından, dışardan gelen alyuvarları
çökdürmezler. Her grubdan kan alırlar. Çünki dışardan gelen α ve β agglütininleri
hem azdır, hem de bunların kanında dağılarak dahâ te’sîrsiz kalıp, alyuvarları
çökdürmez. Bunlar AB den başka grubdakilere kan veremezler.
Bir insan bütün hayâtı boyunca, bu dört grubdan birisinde bulunur. Herkes kendi
kan grubunu öğrenmeli, nüfûs cüzdanına yazılmalıdır. Fekat gebelik, lohusalık,
narkoz, radioterapi ve arsenikli ilâcların, kan grubunu ba’zan değişdirdiği görülmekdedir.
Yüz kişi üzerinde yapılan tecribede, kırkbeş kişi 0, onbir kişi A, kırk kişi B ve
dört kişi AB grubunda bulunmuşdur.
Kan grubu ölçülmesi, adlî işlerde de fâideli olmakdadır. Şübheli birinin elbisesinde
görülen kan lekesinin grubu, bu kimsenin kan grubuna uygun bulunmazsa,
(Elim kesildiği zemân üstüme kan damlamışdı) gibi sözünün yalan olduğunu
meydâna çıkarır.
Çocuğun kan grubu, babasının veyâ anasının kan grubuna benzer. Bir çocuğun
kan grubu, anasının kan grubuna benzemezse, babasının kan grubunda olduğu anlaşılır.
Bu çocuğun babası olduğu sanılan adamın kan grubu, çocuğun kan grubuna
benzemezse, bunun babası olmadığı anlaşılır. Fekat, bu çocuğun grubunda
olan bir adamın, bu çocuğun babası olduğu kesin olarak söylenemez. Çünki, aynı
grubda bulunan, başka çok adam vardır.
Grubu belli olan (test serum)dan, bir cam üzerine, bir damla konur. Üzerine bir
damla % 10 luk sodium citrat eriyiği konur. Bir damla da kan konur. İki dakîka
sonra berrâk kalırsa, agglütinasyon yokdur. Bulanırsa, vardır. (Test serum) piyasada
satılmakdadır. Bozulmadan iki-üç ay saklanabilir.
TENEFFÜS CİHÂZI: Sıhhatli bir insân, sâatde bin nefes alır. Vücûd fabrikasının
mikrop ve gazlara karşı mühim kapısı, nefes yollarıdır. Ağız ve burun boşluğunu
ciğerlere rabt eden onbeş santimetrelik hava borusu [Trake]nin yukarı ucu
gırtlak [Hançere] olup, burada hava borusu, ses iplikleri vâsıtası ile daralmış, bir
ince yarık hâline gelmişdir. Bu yarık, nefes yolunun otomatik kapanabilen kapısı
olup, toz, balık kılçığı ve tahrîş edici gazların te’sîri ile kendiliğinden kapanır.
İnsan arzû etse de, klor, amonyak ve diğer zehrli gazları teneffüs edemez. Hava
borusu, göğüs boşluğunda, yarım milimetre inceliğinde, yirmibeşmilyon kadar
ince kollara ayrılır. Her kol, yine 15-20 dâne son kollara ayrılır. Her son kolun ucu
kese gibi şişkin olup, bu hava kesecikleri, kollar ucunda üzüm salkımına benzer.
Bu hava keseciklerinin hepsine (Akciğer) diyoruz. Akciğerde, kalbden gelen kan
damarları da, kollara ayrılır. Ayrıla ayrıla nihâyet ciğerde dörtyüzmilyon kapiller
meydâna gelir. Bu kapiller, hava keseciklerini sarar. Gaz basıncından dolayı,
kandaki CO 2 nin fazlası, hava kesesine ve kesedeki oksigen de kapillere, ya’nî kana
geçer. Bu gaz mübâdelesi, bir sâniyede vukû’ bulur. Orta bir nefes almada, keselerin
mecmû’ sathı yüzelli, derin teneffüsde dörtyüz metre karedir. Ciğerde birinci
hâlde üç litre hava mevcûd olup, bunun yarım litresi, ya’nî altıda biri mübâdele
olur. Bir insanın ciğerlerinden dakîkada yatarken sekiz, otururken onaltı, yürürken
yirmidört, koşarken elli litre hava geçmekdedir. Harb maskeleri süzgeçlerinin
mukavemeti ölçülerinde bu mikdâr, otuz litre kabûl edilmişdir. Devâmlı spor
ve mümârese ile, ciğerlerde bir teneffüsde mübâdele edilen hava mikdârı, beşbuçuk
litreye çıkabilmekdedir. Tecribeli dalgıçlar, su altında dörtbuçuk dakîka, nefes
almadan durabilmekdedir. Bir hayvânın kanına oksigen verirsek, teneffüs yavaşlar,
hattâ durur. Zîrâ dimâgdaki teneffüs merkezi, artık, göğsü karından ayıran
perdeye hareket emri veremez. Kandaki karbon dioksid gazının artması ise, teneffüs
merkezini îkâz ederek, teneffüsü hızlandırır.
HAVA (ATMOSFER): Bir hava deryâsının dibinde yaşamakdayız. Hava, orta-
– 979 –