Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

se, hangisine verirse, o oturur. İkisi de istemeden, bu fazla yere biri oturursa, bundan
alıp ikincisine veremez. Fekat, burayı, onun emri ile, onun için ayırdım, kendim
için ayırmadım diye yemîn ederse, kaldırabilir. Satıcıların pazar yerinde yerleşdikleri
yer de böyle olup, önce geleni sonra gelen yerinden kaldıramaz. Bütün
bu umûmî yerlerde, ilk oturan, herkese zararlı olmuş ise, kaldırılabilir.
Nemâz kılanlar sıkışıyorsa, kılmıyanları kaldırabilirler.
Mahalle mescidi dar geliyor ise, o mahalleden olmıyanları, dışarı çıkarabilirler.
Mahalle câmi’inin gelirini toplaması, ta’mîrini, masraflarını idâre etmesi için,
mahalle halkının bir (Mütevellî) ta’yîn etmesi câizdir [ve lâzımdır].
Câmi’in bir tarafında hâfız Kur’ân-ı kerîm okuyor, bir tarafda da Ehl-i sünnet
olan sâlih bir kimse va’z veriyor ise, va’z dinlemek efdaldir. [Hele hâfız fâsık ise,
tegannî ile okuyorsa, dinlemek câiz değildir. Câmi’, kubbesi, minâresi olan binâ
demek değildir. İçinde, hergün beş kerre, cemâ’at ile nemâz kılınan binâ demekdir.
Nemâzdan evvel veyâ sonra, bu cemâ’ate va’z vermek de câizdir. Va’z, Ehl-i
sünnet i’tikâdında olan bir zâtın, Ehl-i sünnet âlimlerinden birisinin bir kitâbına
bakarak okuduğu veyâ ezberden söylediği bir sözünü açıklaması demekdir. Mezhebsizlerin,
ingiliz câsûslarının ve misyonerlerin konuşmalarına va’z denmez, nutuk
ve konferans vermek denir. Câmi’lerde nutuk ve konferans vermek ve bunları
dinlemek câiz değildir. Ehl-i sünnet âlimlerinin her sözü, Kur’ân-ı kerîmin ve hadîs-i
şerîflerin tefsîrleri, îzâhlarıdır.]
Câmi’lerdeki yarasa ve güvercinleri koğmak ve yuvalarını dışarı atmak câizdir.
Çünki, câmi’leri kirletirler. Câmi’lerin temiz olması için bunlar çıkarılır. (Fetâvâ-i
kâri-ül-Hidâye)de ve (Cevâhir-ül-fetâvâ)da diyor ki, (Câmi’leri kirleten kuşları çıkarmak
mümkin olmazsa, öldürmek câizdir. Eziyyet veren hayvanlar heryerde öldürülebilir).
Câmi’ dışındaki kuş yuvalarını bozmak, câiz değildir.
Kâdîhân “rahmetullahi aleyh” fetvâsında diyor ki, (Bir şehrde, bir köyde, bir
mahallede ezân okunmazsa, hükûmetin zorla okutması lâzımdır.) (Fetâvâ-yı
Hindiyye)de diyor ki, (Ezân, câmi’in dışında veyâ minârede okunur. Yüksekde
okumak ve sesini çoğaltmak için kendini zorlamamak sünnetdir). Görülüyor ki,
ezân ve ikâmeti ho-parlör ile okumağa lüzûm yokdur. Çünki, her mahallede ezân
okunmakdadır. İbâdetleri teyp, radyo ve ho-parlörle ve televizyonla yapmak
bid’atdir. Bid’at büyük günâhdır. [Müezzin ezânı ve imâm efendi kırâeti câmi’
civârında bulunan ve câmi’deki cemâ’ate işitdirecek kadar tabi’î sesleri ile okur.
Uzaklardan işitilmesi için, kendilerini zorlamaları mekrûhdur. Ho-parlör [Mizmâr]
kullanmağa lüzûm olmadığı buradan da anlaşılmakdadır. (Müncid)de diyor
ki, her dürlü ses çıkaran âletlere (Mizmâr) denir. Davul, def, ney, zurna, keman,
ud, ho-parlör, teyp, televizyon, birer mizmârdır. İbni Hacer-i Mekkî, (Keffür-reâ’
an muharremât-il lehvi vessimâ’) kitâbında diyor ki, (Hadîs-i şerîfde (Davulu
ve mizmârı yok etmek için emr olundum) ve (Bir zemân gelir ki, Kur’ân-ı
kerîmi mizmârlardan okurlar. Okuyanlara ve dinleyenlere Allahü teâlâ la’net e-
der) buyuruldu.) Ezân ve mevlid okumak da böyledir. 2.ci kısmda, 52.ci maddeye
bakınız!]
Bî-vefâdır ey denî dünyâ senin her ni’metin.
Sarsar-ı bâd-ı ecel, mahv eyliyor her rif’atin!
– 247 –