Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

set-i galîzadır. [Tüyleri yaş iken] Temâs etdikleri her yer necs olur. Buraları temizlemek
için, yedi kerre yıkanır. Bunlardan birine toprak katıp, bu bulanık su ile yıkanır
veyâ necs şey suya konup üzerine toprak serpilir ve yıkanır. Yâhud üzerine
önce toprak, sonra su konur. Topraklı su ile yıkamadan önce necâseti izâle etmek
lâzımdır. Necâsetin yeri yaş ise, önce toprak koymamalı, diğer iki usûlden biri ile
yıkamalıdır. Necâsetin izâlesi birkaç yıkamakla olursa, bunların hepsi bir yıkamak
sayılıp, sonra altı kerre dahâ yıkamak ve bunlardan biri topraklı olmak lâzımdır.
Kokusunu, rengini, tadını çıkarmak için olan yıkamaların herbiri ayrı yıkamak sayılır.
Bu iki hayvandan başka necâsetlerin, bir kerre de olsa, yalnız mutlak su ile
yıkamakla temizlenmeleri kâfî olur. Şâfi’îde süt oğlanının bevli hafîf necâsetdir.
Sıkarak veyâ kurutarak izâle etdikden sonra, üzerine su serpince, akmasa dahî, temiz
olur. Oğlan sütden mâada birşey, bir kerre bile yirse veyâ iki yaşını geçerse ve
süt emen kızın her zemân, bevllerini yalnız su ile yıkayarak temizlemek lâzım olur.
[Van ulemâsından Muhammed Mazher efendi, (Misbâh-un-necât)da diyor ki, (Görünen
necâset üç eseri kalmayıncaya kadar ve bundan sonra da bir kerre [mutlak su
ile] yıkanır. Bu eserler biraz kalırsa, zararı olmaz. Görünmiyen necâset üzerinden
suyu bir kerre akıtmak kâfîdir. Kelb ile hınzırın yaladığı kap ve kılları yaş iken elbiseye
veyâ başka şeye değerlerse, o şeyi altı kerre temiz su ile ve bir kerre topraklı
su ile yıkamak lâzımdır. Şâfi’îde nemâz vaktinden evvel teyemmüm câiz değildir.
Teyemmüm, hastalıkda ve seferde yapılır. Mest üzerinde hiç delik olmamak ve
abdest temâm oldukdan sonra, ikisini aynı zemânda giymek lâzımdır. Bütün kara hayvanlarının
ölüsü necsdir. Kelb ve hınzırdan başkasının derileri dabağlanınca, pâk olur
ise de, eti yinmiyenlerin pâk olmaz, postları üzerinde nemâz kılınmaz.)]
İSTİNCÂ — Önden ve arkadan necâset çıkınca, bu yerleri temizlemeğe istincâ
denir. Gaz, taş çıkınca temizlemek, ya’nî tahâretlenmek lâzım değildir. İstincâ,
ya’nî tahâretlenmek sünnet-i mü’ekkededir. Ya’nî halâda abdest bozuldukdan
sonra erkek ve kadının, taş ile veyâ su ile, önünü ve arkasını temizliyerek, idrâr ve
pislik bırakılmaması sünnetdir. Kaç kerre yıkamak lâzım olduğu sünnet değildir. Taş
ile temizlendikden sonra, ayrıca su ile yıkamak sünnetdir. Fekat, başkasının yanında
avret yerini açmadan su ile istincâ yapamıyacaksa, pislik fazla olsa bile, su ile istincâdan
vazgeçer. Avret yerini açmaz. Nemâzı öyle kılar. Açarsa fâsık olur. Harâm
işlemiş olur. Tenhâ bir yer bulunca su ile istincâ yapar ve nemâzı iâde eder. Abdest
bozmak için ve gusl abdesti almak için, zarûret olunca erkek, erkekler arasında ve
kadın, kadınlar arasında avret yerini açabilir sözü za’îfdir. Gusl yerine teyemmüm
etmek lâzım olur. Çünki, İbni Âbidîn, yüzdördüncü sahîfede buyuruyor ki, (Bir emri
yapmak, bir harâm işlemesine sebeb olursa, harâmı işlememek için, o emr [te’hîr
edilir veyâ] terk edilir, yapılmaz). [Harâm işlememek için farz terk edilince, harâm
işlememek için sünnet elbette terk edilir. (İbni Âbidîn sahîfe: 105). Mekrûh işlememek
için bile, sünneti terk etmek lâzım geldiği, (Uyûn-ül-besâir)de yazılıdır.]
Kemik, ta’âm, gübre, tuğla, saksı ve cam parçaları, kömür, hayvan yemi ve
başkasının malı ile ve muhterem, ya’nî para eder şeyler, meselâ ipek ile, câmi’den
atılan şeylerle, zemzem suyu ile, yaprak ile, kâğıd ile istincâ tahrîmen mekrûhdur.
Boş kâğıda da saygı lâzımdır. Muhterem olmıyan ismler, dîne yaramıyan yazılar
bulunan kâğıd ve gazete ile istincâ câizdir. Fekat, islâm harfleri ile yazılmış hiçbir
kâğıdla istincâ edilmez. Menî ve bevli, bez ile temizleyip sonra, bezi yıkamak câizdir.
Zevci ve zevcesi olmıyan ağır hastanın istincâ yapması lâzım değildir. Fekat,
kendine abdest aldırması lâzımdır. Önü ve arkayı kıbleye dönerek ve ayakda ve
özrsüz çıplak abdest bozmak mekrûhdur. İdrâr toplanan yerde gusl câiz değildir.
Gusl edilen yere bevl yapmak câiz değildir. Fekat, bevl akar, gider, toplanmazsa,
bunlar câiz olur. İstincâda kullanılan su, necs olur. Elbiseye sıçratmamalıdır. Bunun
için, istincâ yaparken, avret yerini açmak, tenhâ yerde yapmak lâzımdır.
Musluk başında, elini donunun içine sokup, idrâr yerini, avucdaki suya sürerek yı-
– 157 –