Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

âr etmiyeni afv etmek iyi olur.
7 — Kısâs için da’vâ açmak lâzımdır. Kazf ve sirkatden başka hadler için şâhidler,
da’vâ açmadan dinlenebilir.
8 — Had cezâsı yapılırken hâkimin hâzır bulunması lâzımdır. Kısâsda lâzım değildir.
9 — Had suçunu söyleyen, sözünden vazgeçerse kabûl edilir.
Kapıdan kafasını içeri sokup içeriye bakan kimseye taş atıp gözü çıkarsa, birşey
lâzım gelmez.
Eve gireni veyâ zevcesinin yanına girip halvet yapanı, başka şeyle kovmak
mümkin iken, öldürmek veyâ gözünü çıkarmak câiz olmaz.
Katlden başka şeylerde kaved: Karşılığı yapılabilen her yaralamada kısâs lâzım
olur. Öldürmek suçundan başka yaralamalar, hangi âletle yapılırsa yapılsın amden
demekdir. Bunlarda, ikinci kısm olan şebeh-i amd olmaz. Kol kesen adamın eli oynak
yerinden kesilir. Ayak, burun, kulak ve göz çıkarmak da böyle kısâs olunur.
Her şecce, ya’nî baş yarası için de kısâs olunur. Yalnız kemik kırmakda kısâs yapılmaz.
Diş kırmakda kısâs yapılır. Diş kıranın dişi de, kırdığı kadar eğelenir. Kadınla
erkek arasında yalnız katlde kısâs yapılır. Kısâs lâzım olan yaralamalarda,
yara iyi olmadan önce kısâs yapılmaz. Çünki, ba’zı yaralar ölüme sebeb olabilir.
Bu zemân katl kısâsı lâzım olur. Başka uzvlarında kısâs yapılmaz. Erş, ya’nî diyet
alarak para öderler. Kadınlar arasında ve müslimân ile zimmî arasında kısâs yapılır.
İyi olan yarada, dil, zeker kesilmesinde kısâs yapılmaz. Dudak kesilmesinde
kısâs yapılır.
Yaralı, yaralayandan kısâs veyâ diyet isteyebilir.
Kâtilin ölmesi ile veyâ velîlerin afv etmesi ile veyâ mal vermekle anlaşmaları ile,
kısâs sâkıt olur. Anlaşmada, mal az olsa da sâkıt olur. Fekat hatâ ile öldürmede olan
diyet mikdârı, islâmiyyetde bildirildiğinden az olamaz. Fazlası da fâiz olur. Malı
peşin ödemek lâzımdır. Uyuşurlarsa te’cîl olunur. Velîlerden birinin sulh veyâ afv
etmesi ile de kısâs yapılmaz. Diğer vârisler, diyetden hisselerine düşeni, üç seneye
kadar, kâtilden alırlar. Bir kaç kişi, bir kimsenin elini veyâ başka uzvunu kesseler,
hiçbirine kısâs yapılmaz. Ortaklaşa diyet öderler. Öldürseler, hepsine kısâs
yapılır.
Evine giren kimse, zevcesi ile bir adamı zinâ yaparlarken görse, adamı öldürmesi
halâl olur. Kadın da râzı olmuş ise, ikisini de öldürebilir. Bir kadın veyâ oğlanın,
kendisine tecâvüz edeni öldürmesi halâldir.
Hâkimin karârı ile, bir uzvu kısâs edilen kimse, bu yaradan ölürse, birşey lâzım
gelmez. Hacâmat, sünnet, kan almak, iğne yapmak ehliyeti olanların ve tabîbin ve
baytarın öldürmesi ile de, birşey lâzım olmaz. Çünki, vâcib olan işlerde selâmet şart
değildir. Mubâh olan işleri yapmak ise, selâmet şartı ile câiz olur. Ananın, babanın,
vasînin izni ile hocanın, çocuğu, öğretmek için döğmesi vâcibdir. Terbiye
için döğmeleri ise mubâhdır. Vâcib olarak döğmekde, mikdârı, şiddeti ve vurduğu
yer, âdet hârici olur ve çocuk ölürse, ödemek lâzım olur. Mubâh olan döğmekde,
nasıl döğerse döğsün, ölürse ödemek lâzım olur. İki imâma göre “rahmetullahi
teâlâ aleyhimâ”, te’dîb de ta’lîm gibi vâcibdir. Mu’allimin, talebesini, babasından
iznsiz döğmesi vâcib değildir. Çocuk ölürse, sözbirliği ile tazmîn eder. Zevcin,
zevcesini te’dîb için döğmesi de vâcib değil, mubâhdır.
Pencereden düşen çocuğun kafası şişse, doktorlar, beyin ameliyyâtı yaparsak çocuk
ölür dese, bir doktor ise, bugün kafası açılmazsa ölür dese ve açsa ve sonra çocuk
ölse, izn ile ve fennin gösterdiği gibi açdı ise, birşey lâzım gelmez. İznsiz ve yanlış
açdı ise, kısâs lâzım olur.
Kâtile kısâs yapmağa hakkı olan velî, maktûlün vârisleridir.
Babamı amden öldürdü diye huccet getiren bir kimsenin kardeşi gâib olsa,
– 895 –