Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

olup, kirâya verilirdi. Sonraları çoğu millete satıldı. Uşrlu oldu.
3 — Vakf topraklar olup, mahsûlü uşrlu idi.
4 — Umûma terk edilen meydânlar, çayır ve benzerleri.
5 — Beyt-ül-mâlın ve hiç kimsenin olmıyan dağlar gibi, ormanlar gibi yerler olup,
buraları işletip mahsûl alan müslimân, uşr verir.
HAYVAN ZEKÂTI — (Mevkûfât) kitâbında buyuruyor ki: (Yılın yarıdan
fazlasında parasız çayırda otlıyan hayvanlar, üretmek için, [sütü için] olursa, bunlara
(Sâime) hayvan denir. Sâime hayvan sayısı, nisâb mikdârı oldukdan bir yıl sonra,
zekâtı verilir. Yün için, yük taşımak için, binmek için olursa, sâime denilmez
ve zekât lâzım olmaz). Deve, sığır gibi başka cinsden sâime hayvanlar, birbirlerine
ve diğer ticâret eşyâsına eklenmezler.
DEVE ZEKÂTI — Dört devenin zekâtı verilmez. Devenin nisâbı beşdir. Beş
deve, ikiyüz dirhem gümüş karşılığı oluyor. Beş devesi olan, bir koyun verir. Bir
koyun, beş dirhem [onyedi gram] gümüş demek oluyor. Dokuza kadar bir koyun
verilir. Ondan ondörde kadar devesi olan, iki koyun verir. Onbeşden ondokuza kadar
üç koyun, yirmiden yirmidörde kadar dört koyun verilir. Yirmibeşden otuzbeşe
kadar deve için, iki yaşına girmiş bir yavru dişi deve verilir. Otuzaltıdan kırkbeşe
kadar, üç yaşına girmiş dişi deve yavrusu verilir. Kırkaltıdan altmışa kadar, yük
vurulabilecek, dört yaşına girmiş dişi deve verilir. Altmışbirden yetmişbeşe kadar
için, beş yaşında, yetmişaltıdan doksana kadar için iki aded üç yaşındaki, doksanbirden
yüzyirmiye kadar için, iki aded dört yaşında deve verilir. Yüzyirmiden
fazla olan her beş deve için, ayrıca birer koyun verilir. Fekat, yüzkırkbeş olunca,
koyunlar yerine, iki yaşında bir dişi deve verilir. Yüzelli deve için, üç aded dört yaşında
deve verilir. Sonra her beş deve için, birer koyun da verilir. Fekat, yüzyetmişbeşden
yüzseksenbeşe kadar devesi olan, koyunlar yerine, bir aded iki yaşında
dişi deve verir. Yüzseksenaltı deveden yüzdoksanbeşe kadar deve için, üç aded
dört yaşında deve ile bir aded üç yaşında deve verilir. Yüzdoksanaltıdan ikiyüze
kadar, dört aded dört yaşında deve verilir. Zekât olarak erkek deve verilmez.
Verecek dişi devesi olmıyan, erkek devenin değerini, altın veyâ gümüş olarak verir.
Bir yaşını doldurmayan deve yavrusunun zekâtı verilmez. İkiyüzden çok devesi
olan, her elli deve için, yüzelli ile ikiyüz arasındaki işlemi yeniden yapar.
SIĞIR ZEKÂTI — Sığırın nisâbı otuzdur. Otuzdan az sığırı olan, bunların zekâtını
vermez. Otuz sığır için bir aded, bir yaşını aşmış erkek veyâ dişi buzağı verilir.
Otuzdokuza kadar hep böyledir. Kırkdan ellidokuza kadar sığırı olan, bir a-
ded, iki yaşını bitirmiş, erkek veyâ dişi dana verir. Altmışdan altmışdokuza kadar
sığır için, iki buzağı verilir. Yetmiş sığır için, bir dana ile bir buzağı verilir. Yetmişden
sonra, her on için, böyle hesâb edilir. Her otuz için bir buzağı, her kırk için bir
dana artmakdadır. Seksen olunca, iki dana artmakdadır. Manda zekâtı, sığır gibidir.
KOYUN ZEKÂTI — Koyunun nisâbı kırkdır. Kırkdan az koyunu olan zekâtını
vermez. Kırkdan yüzyirmiye kadar koyunu olan, yalnız bir koyun verir. Yüzyirmibirden
ikiyüze kadar koyun için, iki koyun verilir. İkiyüzbirden dörtyüze kadar
üç koyun verilir. Dörtyüz için dört koyun, sonra her yüz için bir koyun artar.
Koyun, keçi, erkek, dişi zekâtları hep böyledir. Bir yaşını doldurmayan kuzuların
zekâtı verilmez. Fekat, koyunu da varsa, yavrular da hesâba katılır. Deve ve sığır
yavruları da böyledir. Kuzu, hiçbir zemân zekât olarak verilmez.
AT ZEKÂTI — Erkek ve dişi bir arada ve çayırda, üretmek için beslenirse zekât
lâzım olur. Binmek ve yük için ise, lâzım olmaz. Yalnız erkek atı olanın [aygırın]
zekâtı olmaz. Çünki üremez. Ticâret niyyeti ile beslenirse, ticâret malı zekâtı
verilir. Ticâret için olmıyan katır ve merkeb çok olsa da, zekâtları verilmez.
Atın nisâbı yokdur. Her at için bir miskal altın verilir. İsterse, atların kıymeti-
– 306 –