Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

için, binlerle kitâb yazdı. Bu çalışmaları, emr-i ma’rûf değildir de nedir? Tesavvuf
büyüklerinden hâce Mu’înüddîn-i Çeştîye hocası, (Dostun yolu çok ince ve tehlükelidir.
Herkese nasîhat et ve tehlükeyi bildir!) buyurmuşdu. Şeyh-i ekber
Muhyiddîn-i Arabî “kuddise sirruh” vahdet-i vücûdü dünyâya yaydığı hâlde, zemânındaki
sôfîleri simâ’ ve raksdan ya’nî mûsikîden ve dans etmekden niçin
men’ ediyordu? Bir kısmı itâ’at edip vazgeçdi. Bir çoğu da dinlemedi, vazgeçmedi.
Fekat, kabâhatlerini i’tirâf eder oldular. [(Hadîka)da ve Ehî Çelebî (Hediyye)
kitâbında buyuruyor ki, (Emr-i ma’rûf yapmak farzdır. Ancak, münkere,
fitneye yol açan emr-i ma’rûfu yapmamak lâzım olur).]
Gavs-i samedânî seyyid Abdülkâdir-i Geylânî “kuddise sirruh” (Gunyet-üt-tâlibîn)
kitâbında, uzun uzadıya emr-i ma’rûfu anlatıyor. Bir yerinde diyor ki: (Bir
kimse, bir günâh işliyeni görüp de men’ edince, kendine zarar gelmek ihtimâli bulunduğu
zemân, acabâ men’ etmesi câiz olur mu? Bize kalırsa olur. Hattâ çok kıymetli
olur. Allahü teâlâ için kâfirlerle cihâd etmek gibi sevâb verilir. Hele zâlim
hükûmet adamları elinden mazlûmu kurtarmak ve memleketi kâfirlik kapladığı bir
zemânda îmânı izhâr için olunca, böyle zemânlarda, nehy-i münker yapılmasını ulemâ
da söylüyor) buyuruyor. Evliyânın büyükleri, sôfiyyenin imâmları, emr-i
ma’rûfu ve nehy-i münkeri terk edici olsalardı, kitâblarında bunları yazarlar mı ve
bu derece mübâlega ederler mi idi? Abdülkâdir-i Geylânî hazretleri buyuruyor ki:
Kur’ân-ı kerîme ve hadîs-i şerîflere ve akla uygun şeylere (Ma’rûf), bunlara uymıyan
şeylere (Münker) denir. [(Hadîka)da dil âfetlerini anlatırken buyuruyor ki,
(Nass ile ve müctehidlerin sözbirliği ile yasak edilen şeylere (Münker) denir).] Bunun
beheri iki kısmdır. Birinci kısm ma’rûf ve münkerler meydânda olup, âlim olan
ve olmayan bunları bilir. Beş vakt nemâz kılmak, Ramezân-ı şerîf ayında oruc tutmak,
zekât vermek, hac etmek gibi şeylerin farz olduğu (Ma’rûf) ve zinâ, alkollü
içkilerin içilmesi, hırsızlık, yankesicilik, fâiz alıp vermek, başkasının malını gasb
etmek ve bunlar gibi şeylerin harâm olduğu (Münker)dir. Bunları her mü’minin
emr ve nehy etmesi lâzımdır. İkinci kısmı, yalnız âlimler bilir. Allahü teâlâ için,
ne gibi şeylere ve nasıl inanmak lâzım olduğu gibi. Bu kısmda olanları, âlimler emr
ve nehy eder. Eğer bir âlim, bunları bildirdi ise, âlim olmayanın da, gücü yeterse,
bildirmesi câiz olur. Münkerin ikinci kısmı, dahâ ziyâde îmânda, i’tikâdda olan bozukluklardır.
Her mü’minin Ehl-i sünnet i’tikâdına yapışması, bozuk îmândan, ya’nî
dalâletden, i’tikâdda bid’atden kaçınması lâzımdır. Din bilgilerinde âlim olmıyan
kimse, bid’at sâhibleri ile münâkaşa etmemeli, onlardan uzaklaşmalı, selâm vermemelidir.
Bayramlarda, sevinçli zemânlarda ziyâretlerine gitmemeli, cenâzelerine
nemâz kılmamalı, onlara acımamalıdır. İ’tikâdları bozuk olduğu için, onları
sevmemeği ibâdet bilmelidir. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, bir
hadîs-i şerîfde, (Îmânında veyâ ibâdetinde bid’at, bozukluk bulunan bir kimseye,
Allah için sert bakanın kalbini, Allahü teâlâ îmânla doldurur ve korkudan korur)
buyurdu.
[(Kenz-i mahfî)de diyor ki, (Cehl ve hayvâniyyet, ya’nî bid’at ve fısk çoğalan yerlerde
oturmak nehy olundu. Dînini muhâfaza için hicret eden Cennet ile müjdelendi.
Bir mahallede sâlih, ârif kimse kalmayıp, fesâd ve bid’at artınca, başka
mahalleye hicret etmek veyâ böyle bir şehrden başka şehre hicret etmek vâcib olur.
Bütün şehrlerde, müslimânlara saldırılıyorsa, başka islâm memleketine hicret
edilir. Böyle bir idâre yoksa, insan haklarına riâyet edilen, ibâdet etmek serbest
olan bir memlekete yerleşmek lâzım olur. İkinci kısm, otuzsekizinci maddeye
bakınız! Zîrâ onların arasında bulunan, gelecek belâya ortak olur. Enfâl sûresinin
yirmibeşinci âyet-i kerîmesinde meâlen, (Zulm edenlere ve etmiyenlere birlikde
gelen fitne ve belâdan korkunuz, sakınınız) buyuruldu.)]
Tesavvuf büyüklerinden Fudayl bin Iyâd “rahmetullahi teâlâ aleyh”, (Bid’at söyleyenleri
ve yapanları sevenlerin ibâdetlerini, Allahü teâlâ kabûl etmez ve kalb-
– 90 –