Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

sıtası ile tanınabilmekdedir. Sâlik, zikr ve murâkabe vâsıtası ile, cenâb-ı Hakka teveccüh
edince ve başka şeylerden her ân yüzçevirince, Allahü teâlânın ism ve sıfatlarının
ilmde bulunan bu sûretleri, her ân kuvvetlenir. Arkadaşları olan ademlere
gâlib gelmeğe başlar. Öyle bir hâl alır ki, bu akslerin aslı ve heyûlâsı gibi olan
ademler, örtülmeğe, gayb olmağa başlar. Ya’nî sâlik, bunları göremez olur. Çünki,
aynanın gayb olması lâzımdır. Bu hâle, (Fenâ makâmı) denir ve çok kıymetlidir.
Fânî olan bu sâlike, Bekâ da ihsân ederek, bu âleme geri indirirlerse, kendi ademini,
bedenini koruyan, sıkı elbise gibi görür. Ademden o kadar ayrılmışdır ki, bir
elbise gibi ayrı görür ve kendinden başka bilir. Hâlbuki, adem ondan ayrılmamışdır.
Kendisine (ben) dediği zemân, ona da işâret etmekdedir. Ancak, asl, öz, temel
olmakdan çıkmış, tâbi’ olmuşdur. Hattâ, önce kendisi ile durmakda olan, akslerle
durabilecek hâle düşmüşdür. Bu fakîr, bu makâmda senelerce kaldım. Kendi ademimi,
kıldan bir palto gibi, kendimden ayrı gördüm. Fekat, Allahü teâlânın lutf-ü
ihsânı imdâda gelince, o mağlûb hâldeki adem, büsbütün eriyip gitdi. O aksler sâyesinde
olan görünüşü, temâmen yok oldu. Sanki, hakîkî ademe, aslına karışdı. Meselâ,
alçıyı kalıba koyup, şekl verirler, alçı sertleşip o şekli muhâfaza edebilecek
hâle gelince, kalıbı kırarlar. Kalıp yardımı ile o şeklde durmasına son verip, yalnız
kendisini o şeklde durdururlar. Burada da, aksler, adem ile duruyordu. Şimdi,
kendi kendilerine, hattâ kendi aslları ile durduklarını anlarlar. Bu zemân,
(ben) deyince, yalnız bu aksleri ve bunların asllarını görür. Ademinin kendisi ile
sanki bir ilişiği yokmuş gibi olur. Bu makâmda, Fenânın hakîkati hâsıl olur. Önceki
fenâ, sanki bu fenânın sûreti idi. Bu makâmdan bekâya getirirler ve âleme geri
döndürürlerse, vaktîle parçası iken ve gâlib ve hâkim iken, sonra ayrılmış olan
ademi, yine getirirler, arkadaş yaparlar. Fekat, şimdi kendinden ayrıdır ve (ben)
deyince, işe karışmaz. Ba’zı fâideler için, kıldan bir palto gibi, dışarıya giyilmiş bir
hâlde bulunur. Adem geri gelmiş ise de, ismlerin ve sıfatların aksleri şimdi ona muhtâc
değildir. Hattâ adem, onların sâyesinde durabilmekdedir. Nitekim, birinci
bekâda da böyle olmuşdur. Oradaki bekâda bu hâl olunca hakîkî olan bu bekâda
şübhesiz, dahâ temâm, dahâ mükemmel olur. Elbise giyilince insana te’sîr eder. Elbise
sıcak ise, insan ısınır. Soğuk ise, insan üşür. Bunun gibi, bu adem de, elbise gibi,
te’sîr eder. Te’sîri bütün bedende görülür. Fekat bu te’sîrlerin, dışardan geldiği,
içerden olmadığı anlaşılır. Bu adem sebebi ile olan şer ve kusûrlar da, dışardan
ve sonradan gelmekdedir. Kendinden değildir, sıfatın sıfat ile bulunmasıdır. Sıfat
da, madde de, devâmlı değildir. Bu makâmda bulunanlar, insanlıkda, başkaları gibidir
ve insanlık sıfatlarını gösterir. Fekat, bunların bu sıfatları, dışardan gelmekdedir.
Kendilerinden değildir. Başkalarının sıfatları ise kendilerindendir.
Aralarında çok fark var. Câhiller, bunları kendileri gibi görünce, büyükleri, hattâ
Peygamberleri “aleyhimüsselâm” kendileri gibi sanır ve inanmaz, karşı koyarlar.
Bunun için, o büyüklerden mahrûm kalırlar. Nitekim, Tegâbün sûresi, altıncı
âyetinde meâlen, (Bizim gibi bir insan mı bize yol gösterecek, diyerek kâfir oldular)
ve Furkân sûresinde, yedinci âyetinde meâlen, (Bu nasıl Peygamberdir? Bizim
gibi yiyor ve sokaklarda dolaşıyor dediler) buyruldu ki, bunların hâlini göstermekdedir.
Allahü teâlânın büyük ni’meti, ihsânı ile, temâmen ayrıldıkdan sonra,
yine yaklaşan ademin sıfatlarını kendimde hiç göremiyorum. Allahü teâlâya sonsuz
şükrler olsun!
Ademin komşuluğundan hâsıl olan bu sıfatların insanda görünmesi, kırmızı elbise
giyen kimsenin kırmızı görünmesine benzer. Ahmaklar, elbisenin kırmızılığını,
insanın kırmızılığı sanır. Fârisî nazm tercemesi:
Hikâye olarak dinleyen seni,
bulur ancak, hikâye te’sîrini!
Sözün özünü anlarsa bir kişi,
fâide verir ona her dinleyişi.
– 912 –