Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

kabz olur. Madde-i gâita katıdır ve bir yabancı zarla örtülüdür. Veca’, sancı vardır.
Veca’ zemânında ateş yükselir, kay eder.
Asabiyyeti gidermek için sabâhları, ılık (35 derecede) hamâm yapmalı. Açık havada
gezmeli. Evde beden hareketleri yapmalı, [kazâ nemâzları kılmalı].
1 — Mi’de ve bağırsakların yükünü hafîfletmelidir.
2 — Bu hastalara kabz çok zararlıdır. Kabz olmamak için, mi’de ve bağırsaklar
boş kalmamalıdır. Bunun için ekmek yimelidir.
Kasâb ve kümes hayvanları yinir. Tâze ve yağsız olmalıdır. Kebab olmalı, fekat
kuru olmamalıdır. Konserve eti yasakdır. Erimiş tereyağ yiyebilir. Yağsız balık (Pisi,
ala balık, turna balığı, mezgit, karagöz balığı gibi) yinilir.
Nişastalı sebzelerin yağsız püresi yinir. Yeşil sebze güç hazm olur.
Süt ve sütlü, hiç verilmez. Süt, kabz yapar. Süt yerine sebze suyu verilir. Yumurta
da kabz yapdığı için yasakdır. Pişmiş peynir az verilir. Maya peyniri hiç verilmez.
Hamur işleri verilir. Pirinc, ekmek verilir. Fekat, iyi pişmiş olmalıdır. Yalnız;
tâze ve erimiş tereyağı konulabilir. Kekîk ve turunc çiçeğinden başka bütün bahârât,
tuz ve biber yasakdır. Şeker ve pasta az verilir. Olmuş meyve yinir. Tatlı
meyve kompostoları verilir. Ayva, dut, çilek gibi dâneli meyveler, kabz yapdıklarından
yasakdır. Su serbestdir. Açık çay, ot çayları serbestdir. Yağlı et suları, ancak
ekmek doğrayarak ve az verilir.
Ağır hâllerde, sulu perhîz yapılır. Sebze suları verilir. Hafîfleyince, nişastalı, pirinç
unu verilmeğe başlanır. Sonra patates, sonra umûmî perhîze göre yinir. Anterit
için ve mikroblu, sancılı, kanlı ishâl için en iyi ilâc, (Sulfamysetine) hablarıdır.
Sülfamisetin, sabâh, öğle ve akşam birer dâne alınır.
Süleymâniyye kütübhânesi, (Lâleli) kısmında, [3735] sayılı kitâbda diyor ki, (Göbek
ağrısı ve göbek kaçması ve göbekde su toplanmasına karşı, on gram şekeri, yirmi
gram sâde yağ ile ezip karışdırılır, içirilir. Yâhud, arabîde Fak’ veyâ Arhûn denilen
ak ve yumuşak tomlan mantarı, [Beletus] kurutulup dövülür. Bal mumu ile
ısıtılır. Karışdırılır. Soğuyunca, göbek üzerine yakı olarak yapışdırılır. Yâhud
Anason döğülüp sirke ile kaynatılır. Süzüp yanmış şap ile hamur yapılıp göbek üzerine
yakı yapılır. Gâyet nâfi’dir, tecribe edilmişdir). Ağır birşey kaldıran, raf gibi
yüksek yerlere uzanan veyâ çok üzülenlerde, (Göbek kaçması) hâsıl olur. Göbek
üzerine parmak ile veyâ ayak topuğu ile basdırıldığı zemân, altındaki damarın
atışı işitilmekdedir. Göbeği kaçanın, damar atması işitilmez. Başı döner. Mi’desi
bulanır. İçine fenâlık gelir. Bayılacak gibi olur. Epigastralgie denilen karn ağrısı
olur. Kesiklik, hâlsizlik olur. Göbek kaçmasına karşı, sabâh aç iken, sırt üstü
yatıp, göbek açılıp, üzerine iki kat bez ve bunun üzerine, kaynar su dolu, dibi geniş
çaydanlık oturtulur. Sapı bezle tutulur. Üzeri yorganla örtülür. Böyle yarım sâat
yatılır. Göbek yerine gelinciye, ya’nî damar atması duyuluncaya kadar, birkaç
sabâh, buna devâm edilir. (Fevâid-i Osmâniyye)deki mıska da iyidir.
16 — GASTRİT (Mi’de nezlesi): İştihâsızlık, kirli dil, ishâl, sancı, göbek altında
ağrı, 39 derece ateş olur. Hastalığı anlamak için radioloji veyâ gastroskopi
yapmalıdır. Herşeyden önce çürük dişleri tedâvî etmelidir.
Soğuk su iyidir. Azar azar, sık sık içilir. Karbonatlı su karışdırılmış süt içilir. Birkaç
gün sonra, soğuk et suyu verilir. Sonra, yumurta sarısı, dahâ sonra, az pişmiş
et verilir. Her dürlü sebze, kahve, çay, bahârlı, alkollü şeyler, karbonatlı sular, aspirin
yasakdır. (Phenergam) iyi gelmekdedir. Mi’de ağrısını kesmek için, (Gastro-gut)
suya damlatarak verilir. (Kitâb-ürrahme)de diyor ki, (Müsâvî mikdârda kereviz,
hulbe tohumları ve kimyon kavrulup, toz edilir. Aç karna su ile içilir. Yeşil
na’na’ toz toz edip, ekmek hamuru ile yoğrulur. Mi’de üzerine konur).
17 — GUT (Nekris): Gıdâlarla alınan nükleo-protein maddelerinin hazm olunamamasından
meydâna gelir. Vücûddaki mayaların te’sîri ile bozulup parçalanarak
(Ürik asid) hâline dönerler. Sağlam insanda, (Asid ürik) dokularda parçala-
– 662 –