Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

ı doldurmuyor ise de, gümüşün altına ilâvesinde nisâbı hâsıl olmakdadır. Doksanbeş
dirhem gümüşü ile, bir miskal altını olsa ve bir miskal altın kıymeti, beş dirhem
gümüş ise, altın nisâbını doldurduğu için zekât verir.
Bir kimse, zekât niyyeti ile kırkda bir ayırmadan veyâ verirken niyyet etmeden,
fakîrlere milyonlarla lira dağıtsa, zekât vermiş olmaz. Çünki, ayırırken veyâ kendi
vekîline veyâ fakîre veyâ fakîrin vekîline verirken niyyet etmesi farzdır.
Eldeki para ve ticâret malı nisâb mikdârı oldukdan sonra, bir sene temâm olmadan,
azalıp nisâbdan aşağı düşse veyâ dahâ çoğalırsa, zekâta te’sîri olmaz.
Ya’nî, sene sonunda, nisâb mikdârından az olmaz ise, mevcûdun zekâtı verilir. Sene
sonunda elinde bulunan paradan, yiyecek, giyecek, ev satın almak, kirâ vermek
gibi lüzûmlu paraları düşmez. Bütün paranın zekâtını verip kalanı bunlara harc e-
der. Hanefîde ve Şâfi’îde, sene sonu gelmeden önce, nisâb telef olur veyâ telef ederse,
ya’nî elinde zekât malı nisâb mikdârı kalmazsa, evvelki nisâb sayılmaz olur. Yeniden
nisâba mâlik olursa, yeniden bir sene dahâ bekleyip, sene sonunda da, nisâb
elinde kalırsa, bu elindekinin kırkda birini, niyyet ile, ayırıp, verir. Mâlikî ve
hanbelî mezheblerinde, nisâb helâk olursa, yine böyledir. Fekat, zekâtdan kaçmak
için, kendi telef ederse, evvelki nisâb değişmez. Bir sene geçdikden birkaç gün sonra,
eline çok para, mal gelse, bunun zekâtı hemen verilmez. Bir sene sonra, elinde
bu da kalırsa, verilir. Alacak başkadır, ele geçen başkadır. (Câmi’ur-rümûz) kitâbı,
seksenaltıncı sahîfede buyuruyor ki, (Nisâba mâlik oldukdan sonra, bir sene
temâm olmadan önce satın alınan ticâret eşyâsı ve tevellüd ederek veyâ hediyye,
mîrâs, vasıyyet sûretleri ile ele geçen (Sâime) hayvan ve altın, gümüş, hattâ sene
sonuna yakın iken de ele geçseler, kendi cinsinden nisâblara eklenerek hepsinin
zekâtı birlikde verilir. Buradan anlaşılıyor ki, sene temâm oldukdan sonra ele geçenler
nisâba eklenmez. Ya’nî o senenin zekâtına sokulmayıp, ondan sonra gelen
senenin zekâtına bırakılır. Yine anlaşılıyor ki, nisâbı olmıyanların eline geçerlerse,
bunların, o sene zekâtları verilmez).
KÂĞID PARA ZEKÂTI — Kâğıd paraların zekâtını da vermek lâzımdır.
Şî’îler altın ve gümüşden başka paraların zekâtı verilmez, diyorlar. Nûr-i Osmâniyye
kütübhânesi, [1968] numaralı (Tâtârhâniyye) kitâbının sâhibi “rahmetullahi
teâlâ aleyh”, doksanbeşinci sahîfede diyor ki, (Gümüş para gibi kullanılan Fülûs,
ya’nî bakır paraların kıymeti, ikiyüz dirhem gümüş veyâ yirmi miskal altın olduğu
zemân, bu paranın zekâtını vermek lâzımdır. Ticâret niyyeti ile kullanması
şart değildir ve kıymeti, ya’nî değeri kadar altın verilir).
[(Miftâh-üsse’âde) kitâbının sâhibi “rahmetullahi teâlâ aleyh” arabî olarak diyor
ki, (Fülûs denilen bakır paraların gümüş para ile hesâb edilen kıymetleri ikiyüz
dirhem gümüş olursa, bu fülûsların değerlerinin kırkda biri kadar gümüş parayı
zekât olarak vermek lâzım olur). Bundan anlaşılıyor ki, şimdi kâğıd liraların
zekâtını altın lira olarak vermek lâzımdır. Kâğıd olarak verilemez.
(Dürr-ül-müntekâ) kitâbının sâhibi “rahmetullahi teâlâ aleyh”, Sarf bahsi sonunda
diyor ki, (Fülûs, geçer akça olduğu zemân, gümüş para gibidir. Geçmez ise,
başka mallar gibidir. Sayısı veyâ ağırlığı belli olan, meselâ bir dirhem ağırlığında
fülûs ile mal satın almak câizdir. Bir dirhem ağırlığında fülûs ödemesi lâzım olur.
Fülûs, aslında para değildir. Gümüş dirhem parçalarının yerini tutmak için basılmış
ma’den parçaları olup, ucuz şeyleri satın almak için kullanılır.)]
Kâğıd paraların nisâbları, çarşıda kullanılan en ucuz altın para ile hesâb edilir.
Çünki kâğıd paralar, altın karşılığı senedlerdir ve kendi kıymetleri azdır. Altın karşılığı
olan i’tibârî kıymetleri hükûmetler tarafından konmuşdur. Her zemân değişmekdedir.
Karşılıkları kadar altın liraların kırkda biri veyâ bunun ağırlığı kadar
her çeşid altın verilmelidir. Fakîre altını teslîm etdikden sonra, ona kolaylık olmak
için, altınları piyasadaki kıymetine göre ondan satın alıp, ona kâğıd para verilebilir.
Nakdeynden, ya’nî altından ve gümüşden başka ticâret eşyâsını böyle satın alıp,
– 299 –