Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

ların kitâblarında merdûd ve za’îf rivâyetler yokdur. Yedinci tabaka, yukarıda bildirilen
hizmetleri yapamıyan, ancak önceki tabakaların kitâblarından doğru olarak
nakl yapabilen, onları bildiren mukallidlerdir. [(Tahtâvî) ve (İbni Âbidîn)in
ve (Dürr-ül-muhtâr) sâhibinin bunlardan olduğu, (Mecmû’a-i Zühdiyye)de yazılıdır.]
Altıncı tabakadan âlimler kıyâmete kadar bulunacaklar, hakkı bâtıldan
ayıracaklardır. (Ümmetimden hak üzere olan âlimler, Kıyâmete kadar bulunacakdır)
hadîs-i şerîfi, bunu haber vermekdedir).
(Mîzân-ül-kübrâ)nın önsözünde diyor ki, (Dört mezheb imâmından “rahmetullahi
teâlâ aleyhim ecma’în” sonra, hiçbir âlim, mutlak müctehid olduğunu iddiâ etmedi.
Yalnız imâm-ı Muhammed bin Cerîr-i Taberî “rahmetullahi teâlâ aleyh” böyle
iddiâda bulundu ise de, kabûl edilmedi. İmâm-ı Süyûtî “rahmetullahi teâlâ
aleyh”, mezhebde mutlak müctehid olduğunu söyler ve şâfi’î mezhebine göre
fetvâ verirdi. Tesavvufun yüksek derecesine varmış olan ârif-i kâmiller, zevk ve
vicdân ile ictihâd sâhibi olurlar. Halâl olan şeyleri, güzel kokuları ile, harâmları da,
habîs kokuları ile anlarlar. Bir Ârif-i kâmilden feyz almadıkca, ictihâd derecesine
yükselmek mümkin değildir. Bu dereceye yükselen Velînin, bir mezhebi taklîd
etmesine lüzûm kalmaz. Onların hanefî, şâfi’î olduklarını söylemeleri, bu dereceye
yükselmeden evvel, taklîd etmiş oldukları mezhebleridir. Vilâyet derecelerine
yükselebilmek için, dört mezhebden birinin fıkh bilgilerini doğru olarak öğrenmek
lâzımdır. Bunun için, Ehl-i sünnet i’tikâdında olan ve o mezhebe bağlılığı
bilinen sâlih bir zâtdan dinliyerek veyâ böyle birinin yazdığı ilmihâl kitâbından
okuyarak öğrenmek şartdır. İ’tikâdı bozuk, mezhebsiz bir din adamından dinliyerek
veyâ ne olduğu belirsiz kimsenin yazdığı kitâbdan okuyarak öğrendiğine uyan
yâhud dört mezhebden birini taklîd etmiyen sôfî, dalâlete düşer, (zındık) olur. Başkalarını
da yoldan çıkarmakda şeytânın yardımcısı olur.)
[Yeni müslimân olan kimsenin veyâ âkıl ve bâlig olan müslimân evlâdının, evvelâ
(Kelime-i şehâdet) söylemesi ve bunun ma’nâsını öğrenip, inanması lâzımdır.
Sonra, Ehl-i sünnet âlimlerinin kitâblarında yazılı olan i’tikâd, ya’nî îmân edilmesi
lâzım olan bilgileri öğrenip, bunlara inanması lâzımdır. Sonra Ehl-i sünnetin dört
mezhebinden birinin kitâblarında yazılı olan fıkh bilgilerini, ya’nî islâmın beş
şartını ve halâl, harâm olan şeyleri öğrenmesi ve bunlara inanması ve uygun yaşaması
lâzımdır. Bunları öğrenmek ve uymak lâzım olduğuna inanmıyan, ehemmiyyet
vermiyen (mürted) olur. Ya’nî kelime-i şehâdet getirerek müslimân oldukdan
sonra, tekrâr kâfir olur. Dört mezhebin i’tikâdı birbirinin aynıdır. Dört mezhebden
birinin îmân ve fıkh bilgilerine tâbi’ olan [uyan] bir müslimâna (Ehl-i sünnet)
veyâ (Sünnî) denir. Dört mezhebden birinde olmıyan kimsenin îmânı bozulur.
Yâ, (bid’at sâhibi), ya’nî sapık müslimândır. Yâhud, mürted olur. Bunun her
ikisi de, tevbe etmeden ölürse, muhakkak Cehenneme girecek, ateşde yanacakdır.
Bir iş yaparken, özrü hâsıl olup, bu işin kendi mezhebindeki şartlarından birine uyması
güçleşen kimse, bu işi, dört mezhebden herhangi birindeki şartlarına uyarak
yapar. Bu ikinci mezhebin, bu iş için olan şartlarının hepsine uyması lâzım olur. Bu
şartlardan birine uyması zor olur, fekat kendi mezhebinde kolay olursa, bu işi yapması
sahîh olur. İki mezheb zarûrî telfîk edilmiş olur. Kendi mezhebinde de zor olur
ise, kendi mezhebindeki birinci şartı yapmaması câiz olur. Fekat, Eshâb-ı kirâmdan
birinin ictihâdına göre câiz olabileceğini düşünmek iyi olur. İkinci kısm, 1. ci
maddeye bakınız! Resûlullahın “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” vefâtında hayâtda
bulunan binlerce Sahâbînin herbiri müctehid idi. Dört mezhebden birini taklîd
etmekde zorluk hâsıl olduğu zemân, Eshâb-ı kirâmdan birinin ictihâdına uygun
olan ibâdetimiz sahîh olur. Özr olunca zann-ı gâlibimiz makbûl olur. Tevbe sûresinin
102. ci âyet-i kerîmesinde meâlen, (Muhâcirînin ve Ensârın önce olanları ve
bunlara tâbi’ olanlar, Allahü teâlâdan râzıdır. Allahü teâlâ da onlardan râzıdır. Onlara
Cennetleri hâzırladım. Burada sonsuz kalacaklardır) buyurulmuşdur. Es-
– 445 –