Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

ma’bûdluk mertebesidir. Hiç kimse, hiçbir sûretle bu devlete ortak olamaz. Nerede
kaldı ki dahâ yukarı çıkıla.
İbâdet ve ibâdet edicilik bulaşan her mertebeyi, kalb gözü ile görmek mümkin
olduğu gibi, buralara yükselmek de olabilir. Hâlis ma’bûdluk makâmına yükselmek
olamaz. Tesavvuf yolu, oraya götürmez. Fekat, Allahü teâlâya hamd olsun ki,
orayı göstermekden mahrûm bırakmadılar. İsti’dâda, kâbiliyyete göre müsâ’ade
etdiler. Mi’râc gecesi (Dur yâ Muhammed!) buyurulması, belki bu hâlis mertebenin
üstü, vücûd mertebesidir. Zât-i ilâhînin tecerrüd ve tenezzüh mertebesidir. Buraya
yol yokdur. (Lâ ilâhe illallah) kelime-i tayyibesinin hakîkati, bu mertebededir
ki, uydurma ma’bûdlara ibâdet edilmiyeceği hakîkati, buradadır. Ondan başka
ibâdete lâyık ve müstehak kimse bulunmıyan hakîkî ma’bûdün isbâtı, bu makâmda
hâsıl olur. Âbidlik ve ma’bûdluk arasındaki tâm ayrılık, burada âşikâr
olur. Âbid, ma’bûdden, olduğu gibi, ayrılır. Nihâyete kavuşanlar (Lâ ilâhe illallah)
kelimesini (Allahü teâlâdan başka ma’bûd yokdur) olarak bilirler ki, islâmiyyet de,
böyle bildirmekdedir. Allahü teâlâdan başka mevcûd yokdur veyâ maksûd yokdur
gibi ma’nâlar, başlangıçda ve yolun ortasında olanlar içindir. Maksûd yokdur
ma’nâsı, mevcûd yokdur ve vücûd yokdur ma’nâlarından yüksek olup (Allahü teâlâdan
başka ma’bûd yokdur) ma’nâsına dahâ yakındır.
Şunu bilmelidir ki, bu mertebede, nazarın, görmenin ilerlemesi ve kalb gözünün
kuvvetlenmesi, nemâz kılmakla olur. Nihâyete erenlerin ibâdetleri, hep nemâz
kılmakdır. Başka ibâdetler, belki nemâzın kemâline yardımcı olurlar. Nemâzda
bir kusûr olursa, onu temâmlarlar. Bunun için olabilir ki, (Nemâzın güzelliği,
îmânın güzelliği gibi, kendisindendir. Başka ibâdetlerin güzellikleri, kendilerinden
değildir) demişlerdir. Vesselâm.
[İbâdet, Allahü teâlânın râzı olduğu işleri yapmakdır. Ubûdiyyet, Allahü teâlânın
işinden râzı olmakdır. Ubûdet, Allahü teâlânın, nelerden râzı olduğunu bilmekdir.
(Reşehât)da, Ubeydüllah-i Ahrâr buyuruyor ki, (İbâdet, Allahü teâlânın
emrlerini yapıp, yasaklarından kaçınmakdır. Ubûdiyyet, Allahü teâlâya teveccüh
ve ikbâldir. Ya’nî, kalbin huzûru, âgâhlığıdır)].
47 — İKİNCİ CİLD, 44. cü MEKTÛB
Bu mektûb, hâce Muhammed Mü’minin oğlu Muhammed Sâdıka yazılmış
olup, vahdet-i vücûd [panteizm]ü bildirmekdedir:
Allahü teâlâya hamd ederim. Onun beğendiği, seçdiği kullarına selâmet vermesini
düâ ederim! Soruyorsunuz ki, tesavvufcular, vahdet-i vücûd söylüyor. Âlimler
ise, bu söze küfr ve zındıklık diyor. Hâlbuki, her iki taraf da Ehl-i sünnetdir.
Siz bu işe ne dersiniz?
Sevgili yavrum! Bu işi, birçok mektûblarımda ve risâlelerimde uzun uzun anlatmışdım.
İki taraf arasında, kelime farkından başka bir ayrılık olmadığını bildirmişdim.
Bununla berâber, mâdemki siz de soruyorsunuz, süâle cevâb lâzımdır. İster
istemez birkaç kelime yazıyorum. Biliniz ki, Sôfiyye-i aliyyeden (Vahdet-i vücûd
vardır ve herşeyde Hak teâlâyı görüyoruz ve herşey Odur) diyen, herşey, Hak teâlâ
ile birleşmiş, O, herşeyden ayrı değil, herşeye benzer, bu âlem ile berâber ve
birlikde var oldu, işte O görünüyor, gibi şeyler demek istemiyor. Böyle söyleyen,
kâfir olur, zındık, dinsiz olur. Allahü teâlâ mahlûkları ile birleşik değildir. Onların
aynı değildir. Onlara benzer değildir. O hep var idi, hep öyledir. Zâtında ve sıfatlarında,
ismlerinde hiç değişiklik olmaz. Birşeyi yaratmakla, bunlarda değişiklik
olmaz. O, hiçbir bakımdan mahlûklarına benzemez. Onun varlığı, lâzımdır. Ondan
başkası, olsa da olur, olmasa da. O büyüklerin, (Herşey Odur) demeleri, hiçbirşey
yokdur. Yalnız O vardır, demekdir. Meselâ, Hallâc-ı Mensûr, enelhak [ben
Hakkım] dedi. Böylece, ben Hakkım, Hak teâlâ ile birleşdim demek istemedi. Böy-
– 943 –