Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

esi evlendirebilir ise de, bâliga olunca, red edebilir. Hanefîde ve Mâlikîde, velîsi
kızı kendine nikâh edebilir. Hanbelîde, velî kendi vekîli vâsıtası ile yapabilir. Şâfi’îde,
vekîl ile de yapamaz. Üç mezhebde kadın ve velîleri râzı olunca, küfvün gayrısı
ile evlenebilir. Hanbelîde ise evlenemez. Şâfi’îde ve Mâlikîde bir velî, kadını
arzûsu ile, küfvünün gayrısına veremez. Hanefîde verebilir.
Şâfi’îde, küfv, nesebde, san’atda, dinde, aybsız olmakda ve hürriyyetde şartdır.
Mâlikîde küfv yalnız dinde olur. Hanefîde dinde, nesebde ve malda olur. Bütün
mezheblerde, erkeğin müslimân olması, kızın müşrik olmaması birinci şartdır. Hanefîde,
küfvüne varmıyan kadını velîleri ayırabilir. Diğer üç mezhebde velîler buna
râzı olmazlarsa, nikâh zâten sahîh olmaz. Mâlikîde, mehr-i mislden az mehr ile,
küfvüne tâlib olan kadına velîleri mâni’ olabilir. Diğer imâmlara göre mâni’ olamaz.
Üç mezhebde, uzak velînin, yakın velî yanında nikâh yapması sahîh olmaz.
Mâlikîde ise, yalnız baba yanında bâkirenin nikâhını yapmaları sahîh olmaz.
Erkek, filânca kadın zevcemdir der, kadın da tasdîk ederse, üç mezhebe göre
kabûl edilir. Mâlikîde ise, nikâhları sâbit olmaz.
Üç mezhebde şâhidsiz nikâh sahîh olmaz. Şâhid ile yapılınca, gizli tutulmaları
câiz olur. Mâlikîde, sahîh olur ise de, tanıdıklara duyurmak lâzımdır. Şâfi’îde ve
Hanbelîde iki şâhidin âdil erkek olmaları lâzımdır. Hanefîde bir erkekle iki kadın
fâsıkın şâhidlikleri ile sahîh olur. Üç mezhebde, müslimân erkekle zimmînin nikâhında
iki şâhidin müslimân olmaları lâzımdır. Hanefîde, ikisi de zimmî olabilir. Nikâhda,
iki tarafın konuşmaları sünnetdir. Şâfi’îde ve Hanbelîde, tezvîc veyâ nikâh
kelimelerini söylemek şartdır. Hanefîde temlîki bildiren her kelimeyi söylemekle
sahîh olur. Mâlikî de, hanefî gibi ise de, mehri de söylemek lâzımdır.
Kızımı filâna tezvîc etdim dese, o da, işitince, nikâhı kabûl etdim dese, bütün
âlimlere göre sahîh olmaz. Ebû Yûsüfe “rahmetullahi aleyh” göre sahîh olur.
Şâfi’îde, kızımı sana tezvîc etdim dese, o da kabûl etdim dese, (Nikâhını) veyâ
(tezvîcini) kabûl etdim demese, sahîh olmaz. Hanefîde ve Hanbelîde ve İmâm-ı Şâfi’înin
“rahmetullahi aleyh” diğer kavlinde sahîh olur.
Üç mezheb imâmı “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în”, kitâblı kâfiri velîsinden
almak câizdir dedi. Hanbelîde ise, câiz değildir.
İlerde başka kadını da tezvîc etmemek veyâ başka yere götürmemek şartı ile evlenince,
üç mezhebe göre, nikâh sahîh olup, şarta uymak lâzım olmaz. Mehr-i misl
lâzım olur. İmâm-ı Ahmed ibni Hanbel “rahmetullahi teâlâ aleyh” şarta uymak lâzım
olur. Uymayınca, zevce nikâhı fesh edebilir dedi. Baba evlenmek isteyince, Hanefîde
ve Mâlikîde, oğlu babasını evlendirmeğe mecbûr değildir. [Evlendirmesi iyi
olur.] Şâfi’îde ve Hanbelîde, lâzımdır.
Erkek vatyden âciz ise, Hanefîde kadın nikâhı fesh için husûmet hakkına mâlik
olur. Diğer üç mezhebde ise, her ayb ve kusûr karşısında fesh edebilir. Nikâhdan
sonra hâsıl olmalarında da, kadın nikâhı fesh edebilir. Kadında ayb hâsıl olursa, Hanbelîde
ve Şâfi’înin “rahmetullahi teâlâ aleyh” bir kavlinde, erkek nikâhı fesh edebilir.
Mâlikîde ve Şâfi’înin diğer kavlinde fesh edemez). (Mîzân)dan terceme temâm
oldu. Husûmet, da’vâ açmak demekdir. Kendinde mâni’ bulunmıyan kadın, zevcinin
innîn olduğunu anlarsa, nikâhın feshi için, çok zemân sonra bile, da’vâ açabilir.
Erkek inkâr ederse, hâkim bir ebeye mu’âyene etdirir. Zevceyi bâkire bulursa,
bir sene sonra tekrâr mu’âyene etdirir. Yine bâkire bulunursa aralarını tefrîk eder.
Tâm mehr ve iddet lâzım olur. Bir kerre cimâ’ yapınca kadının husûmet hakkı kalmaz
ise de, birden fazlasını terk etmesi günâh olur. İnnîn, ihtiyârlık, tenâsül hastalığı
veyâ sihr sebebi ile cimâ’ yapamıyandır. Başka bir sebeb ile, ayrılmak için
da’vâ açamazlar. Nikâh önce bir şartın hâsıl olmasına bağlanırsa, sahîh olmadığı,
(İbni Âbidîn)de ve (Hâniyye) ve (Tâtârhâniyye) ve (Ebülleys) fetvâlarında yazılıdır.
(Babam râzı olmak şartı ile nikâhlandım) demek böyledir. (İbni Âbidîn)de
– 567 –