Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

ûl eyle “aleyhi ve alâ âlihi ve aleyhim ve alâ âli küllin essalâtü vet-teslimâtü vettehıyyâtü
vel-berekât”! Âmîn.
32 — ÜÇÜNCÜ CİLD, 45. ci MEKTÛB
Bu mektûb, sultân Serhendîye yazılmışdır. Mü’minin kalbinin kıymetini bildirmekde,
kalbi incitmekden men’ etmekdedir. Bu mektûb arabî olarak yazılmışdır:
Âlemlerin rabbi olan Allahü teâlâya hamd olsun ve Onun resûlü Muhammed
aleyhisselâma ve bütün âline ve Eshâbına salât ve selâm olsun! Kalb, Allahü teâlânın
komşusudur. Allahü teâlâya kalbin yakın olduğu kadar hiçbirşey yakın değildir.
Mü’min olsun, âsî olsun, hiçbir insanın kalbini incitmemelidir. Çünki, âsî olan
komşuyu da korumak lâzımdır. Sakınınız, sakınınız, kalb kırmakdan pek sakınınız!
Allahü teâlâyı en ziyâde inciten küfrden sonra, kalb kırmak gibi büyük günâh
yokdur. Çünki, Allahü teâlâya ulaşan şeylerin en yakın olanı kalbdir. İnsanların
hepsi, Allahü teâlânın köleleridir. Herhangi bir kimsenin kölesi döğülür, incitilirse,
onun efendisi elbette gücenir. Herşeyin biricik mâliki, sâhibi olan efendinin şânını,
büyüklüğünü düşünmelidir. Onun mahlûkları, ancak izn verdiği, emr eylediği
kadar kullanılabilir. İzni ile kullanmak, onları incitmek olmaz. Hattâ, onun emrini
yapmak olur. Zinâ eden bâkire kıza yüz sopa vurmağı emr etmişdir. Buna bir
sopa fazla vuran, zulm etmiş olur. Onu incitmiş olur.
Kalb, ya’nî gönül, mahlûkların en üstünü, en şereflisidir. İnsan, (Âlem-i kebîr)de,
ya’nî insanın dışında bulunan herşeyi kendinde topladığı için, mahlûkların en
kıymetlisi olduğu gibi, kalb de, (Âlem-i sagîr)deki, ya’nî insanda bulunan herşeyi
kendinde topladığı için ve çok basît ve hulâsa olduğu için çok kıymetlidir. Kendinde
çok şey bulunan, Allahü teâlâya herşeyden dahâ yakındır. İnsanda bulunan
şeylerin bir kısmı, (Âlem-i halk)dandır. Bir kısmı da, (Âlem-i emr)dendir. [Âlem-i
halk, madde ve ölçü bulunan mahlûklardır. Âlem-i emr, madde olmıyan ve ölçülemiyen
şeylerdir.] Kalb, bu iki âlem arasında (berzah)dır, vâsıtadır. İnsan tesavvuf
yolunda ilerlerken, önce insanda bulunan latîfeler, (Âlem-i kebîr)deki asllarına
yükselir. Meselâ, insan önce, kendindeki suyun aslına yükselir. Sonra, havanın
aslına, sonra harâretin aslına, bundan sonra, (Âlem-i emr)in latîfelerinin asllarına,
sonra kendinin rabbi olan [ya’nî terbiye edicisi, yetişdiricisi olan] bir ismin
bir kısmına, sonra Allahü teâlânın bu isminin bütününe, sonra Allahü teâlânın dilediği
derecelere yükselir. Kalb böyle değildir. Bunun yükseleceği, ulaşacağı bir
aslı yokdur. O, doğruca zât-ı ilâhiye yükselir. Onun yükselmesi, bilinmeyen, anlaşılamıyan
zâta olur. Fekat, yukarıda bildirilen yükselmeler olmaksızın, yalnız kalb
yolundan yükselmek güçdür. Her yükselmeyi ayrı ayrı geçdikden sonra, kalb yolundan,
doğruca ulaşmak kolay olur. Çünki, kalbin herşeyi kendinde bulundurması
ve geniş olması da, o derecelere yükselmesinden sonra olur. Burada kalb dediğimiz,
herşeyi kendinde toplıyan, herşeyden geniş olan latîfedir. Herkesin anladığı
et parçası değildir.
Hakâyık bahrinin ey cân, dürri yektâsıdır Ârif,
meârif gülistânının, gülü ra’nâsıdır Ârif.
Fesâhatde, belâgatde, letâfetde mükemmeldir,
gizli olan ma’nâların, geniş deryâsıdır Ârif.
Nefse köle olanlara, bunlar tekellüm eylemez,
kalb ve rûh bilgilerinin, fekat üstâdıdır Ârif.
Tesavvufdan eğerçi dem, vuran çokdur her tarafda,
dîni, îmânı da bilmez, yalnız esmâsıdır Ârif.
Ârif olmak için zîrâ, hayât-ı câvidân ister,
karanlıklarda nûr salan, Hakkın mâhtâbıdır Ârif!
– 914 –