Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

yaratılmış olan tek birşeyden üremekde oldukları anlaşılmakdadır. Maddecilerin
(sonsuz öncelerde var olmak) sözlerinin, maddeler, cismler için, mümkin olmadığı
anlaşıldı ise de, bu sözleri, maddeleri yaratan, fekat madde olmıyan, bir yaratıcı
için mümkin, hattâ lâzımdır. Böyle söylemek yukarıda bildirilen çelişgiye sebeb
olmamakdadır. Görülüyor ki, sonsuz olan bir varlık vardır. Bu varlık, maddecilerin,
tabî’atcıların, komünistlerin dedikleri gibi, câhil, âciz, kısa bir zemân varlıkda
durabilen, sonra çürüyüp yok olan, bildiğimiz cismler gibi değildir. Bu sonsuz
varlık, madde olmıyan, hiçbirşeye benzemiyen, herşeyi bilen, gören, herşeye
gücü yeten, müslimânların inandıkları bir Allahdır. Herşeyi O yaratmışdır ve yaratmakdadır.
Tabî’at dediğimiz bu maddeler, cismler, canlılar ve çeşidli enerjiler,
onların zan etdikleri gibi, yaratıcı değildir. Bunların hepsini Allahü teâlâ yaratmış,
birbirlerine te’sîr etmek kuvvetini, kendilerine vermiş, yenilerini yaratmasına eskilerini
sebebler, vesîleler yapmışdır. Allahü teâlânın sebeblere, sebeblerin te’sîr
etmelerine ihtiyâcı yokdur. Hiç sebeb olmadan da yaratabilir. Fekat, sebebleri, vâsıtaları
araya koyarak yaratmakdadır. Sebebler ile yaratmasında hikmetler, kullarına
fâideler vardır. Bu fâidelerden biri, insan oğlu, bu sebeblere verilmiş olan
te’sîrleri, özellikleri görerek, başka kimselerden işiterek öğrenip, maddî ve ma’nevî
sebebleri kullanır. Bir yandan, yeni sentezler, analizler yaparak, yeni maddelerin,
cismlerin yaratılmasına sebeb olur. Çeşidli sanâyı’ tesîsleri, fabrikalar yapılır.
Bir yandan da, kalb, ahlâk temizlenerek, insan melek gibi olur. Allahın Velîsi olur.
Ma’rifet-ullaha kavuşur. İnsan, istediği şeyin sebebine yapışarak, ona kavuşur. Sebeblere
yapışmak, Peygamberlerin “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” âdetidir. İnsan
zekâsı, insan gücü de, Allahü teâlânın yaratmasına sebeb olmakdadır. Sebebler
zincirinin bir halkası olmakdadır. Tabî’atcıların, komünistlerin, sebebleri yaratıcı
zan etmeleri, çocuğun, babası çukulata getirince, (çukulatayı babam yaratdı)
demesine benzemekdedir. Çünki o, çukulatayı babasının verdiğini görmekde,
başka birşey bilmemekdedir.
Ahmed Âsım efendi, yine diyor ki: Allahü teâlâ, kadîm olmasaydı, hâdis olsaydı,
onu yaratan bir yaratıcı bulunurdu. Bu yaratıcı kadîm ise, Allah odur. Hâdis ise,
onu da yaratan biri lâzım olur. Böylece, kadîm olmıyan yaratıcılar zinciri mevcûd
olur. Bu zincire, (Teselsül) denir. Teselsül ise, muhâldir, olacak şey değildir. Teselsülün
muhâl olduğu, (Burhân-ı tatbîk) ile isbât olunur: Birşeyin sonsuz yaratıcılarını,
birinciden başlıyarak, sonsuz olarak, yan yana dizelim. İkinci yaratıcıdan başlıyarak,
ikinci bir sıra dahâ düşünelim. Sonsuza giden ikinci sıra, birinci sıradan bir
noksân olduğu için, kısadır. Kısa olana sonsuz denilemez. İkinci sıra, sonsuz olamadığı
için, bundan bir fazla olan birinci sıra da, sonsuz olamaz. Ya’nî, bir ucu sonsuza
giden yarım doğru düşünülebilir. Fekat böyle birşey mevcûd olamaz. Teselsül
olamaz. Sonsuz sayıda yaratıcılar olamaz. Sonsuz var olan bir yaratıcı olur. Bu
tek yaratıcı, ezelîdir, ebedîdir, sonsuz olarak vardır. Varlığı kendindendir, başkasından
değildir. Âkıl ve bâlig olan kimse, Allahü teâlânın sonsuz var olduğunu ve
başka herşeyin yokdan var edildiklerini işitdikden sonra, aklını kullanmayıp, düşünmeyip,
buna inanmazsa veyâ aklını kullanıp, düşünüp de, bunu akl kabûl etmez,
fenne uygun değildir diyerek inanmazsa kâfir olur. Cehennemde sonsuz
azâb görür, yanar. Ahmed Âsım efendinin yazısı temâm oldu. İnsan, işitmediği için
düşünmezse ve düşünmediği için de, anlamaz, îmân etmez ise, yine kâfir olur. Cennete
girmez. Fekat, Cehenneme de girmez. Kâfirlere yapılan azâb, buna yapılmaz.
Hesâbı görüldükden sonra, hayvanlar gibi, toprak olur, yok olur. Allahü teâlâ, İsrâ
sûresinin onbeşinci âyetinde meâlen, (Peygamber göndermedikce azâb yapmayız!)
buyurdu. Bu âyet-i kerîmeden anlaşılıyor ki, Allahü teâlânın var olduğunu,
bir olduğunu anlamak için, tabî’atdaki nizâmı, düzeni incelemek, Peygamberlerin
“aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” haber vermelerinden ve bu haberleri işiterek, okuyarak
öğrendikden sonra farz olmakdadır. İbni Âbidîn mürted bâbında buyuruyor
ki, (Buhârâ âlimleri dediler ki, (Peygamber gönderilmeden, teblîg yapılmadan
– 760 –