Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

si hâdis, mahlûkdurlar. Çünki, insanın bildiği, his etdiği herşey, kendi eseri, yapdığı
şeydir. Bizim, Allahü teâlâyı tenzîh etmemiz, birşeye benzemez dememiz, benzetmek
olur. Bizim anladığımız büyüklük, küçüklükdür. Tesavvufculara “kaddesallahü
teâlâ esrârehümül’azîz” olan keşfler, tecellîler, müşâhedeler, hep Allahdan
başka şeylerdir. Allahü teâlâ (Verâ-ül-verâ)dır. Ya’nî, ötelerin ötesidir. Bunların
hiçbirine benzemez. İbrâhîm aleyhisselâm, kâfirlere, (Niçin kendi yapdığınız putlara
tapıyorsunuz? Sizleri ve yapdığınız işleri Allahü teâlâ yaratdı!) dedi. Bunu
Kur’ân-ı kerîm haber veriyor. İster elimizle yapmış olalım, ister aklımız ve hayâlimizle
meydâna getirelim, yapdığımız şeylerin hepsi, Allahü teâlânın mahlûklarıdır.
Hiçbirinin tapınmak için değerleri yokdur. Tapınılmağa hakkı olan, yalnız
Allahü teâlâdır. O, bildiğimiz, düşünerek bulduğumuz şeylerin hiçbirine benzemez
ve nasıl olduğu anlaşılamaz. Akl ve vehm Ona yaklaşamaz. Keşf ve şühûd, Onun
büyüklüğü önünde yıkılıp kalır. Böyle bî-çûn ve bîçigûne olan [ya’nî hiçbirşeye benzemiyen
ve akl ile anlaşılamıyan] yüce yaratıcıya, gayb yolu ile inanmakdan başka
çâre yokdur. Çünki, görerek, düşünerek anlamağa kalkışarak inanmak, Ona inanmak
olmaz. Kendi yapdığımız şeye îmân etmek olur. Bu şey de, Onun mahlûkudur.
Bunu, Ona şerîk, ortak yapmış oluruz. Belki de, Ondan başkasına îmân etmiş oluruz.
Böyle felâkete düşmekden Allahü teâlâya sığınırız. Gayba îmân edebilmek için,
vehmin, hayâlin yetişemediği bir yaratana inanmak lâzımdır. Ondan hiçbirşeyin hayâlde
yeri olmamalıdır. Bu ma’nâ vehm ve hayâlin dışında olan yakınlık mertebesinde
ele geçer. Çünki, uzaklaşdıkca, vehm ile anlaşılması kolaylaşır ve hayâlde yer
bulabilir. Bu ni’met, ancak Peygamberlere mahsûsdur. Gayb yolu ile îmân etmek,
ancak bu büyüklere nasîb olmuşdur “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât”. Bunlara
uyup, izlerinde gidenlerden de, dilediklerine ihsân ederler. Bütün mü’minlerin
gayb yolu ile olan îmânları, vehmin karışmasından kurtulamaz. Çünki câhillere göre,
(verâ-ül-verâ), uzaklık demekdir. Böyle anlayışda, vehm de işe karışır. O büyüklere
göre ise “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât”, (verâ-ül-verâ) yakınlıkdadır. Böyle
anlayışda, vehm işe karışamaz. Dünyâ durdukca ve dünyâ hayâtı ile yaşadıkca,
gayba inanmakdan başka çâre yokdur. Çünki, burada görerek hâsıl olan îmân, bozukdur.
Âhıret hayâtı başlayıp, vehm ve hayâlin kuvveti kalmayınca, görerek hâsıl
olan (Îmân-ı şühûdî) kıymetli olur. Vehm ve hayâl tarafından bu îmâna bozuk
şeyler karışdırılamaz. Sanırım ki, Resûlullah Muhammed aleyhisselâm, dünyâda Allahü
teâlâyı görmekle şereflendiği için, Onun “sallallahü aleyhi ve sellem” îmânı,
şühûdîdir demek güzel olur. Vehmden ve hayâlden hâsıl olan bozuk şeyler, o îmâna
karışamamışdır. Çünki, başka mü’minlere Cennetde ihsân edilecek olan ni’met,
o yüce Peygambere “aleyhi ve alâ âlihissalâtü vesselâm” bu dünyâda nasîb oldu. Bu,
Allahü teâlânın çok büyük bir ni’metidir. Allahü teâlâ, ni’metlerini dilediğine ihsân
eder. Allahü teâlâ, pek çok ni’met ihsân edicidir.
Şunu iyi anlamalıdır ki, halîlullah İbrâhîm aleyhisselâm, Allahdan başka şeylere
tapınmanın yanlış olduğunu pek güzel bildirdi. Müşrikliğe yol açacak kapılardan
hepsini iyice kapadı. Bunun için, Peygamberlerin imâmı oldu. Hepsinden ileride
oldu “aleyhi ve aleyhimüssalevâtü vettehıyyât”. Çünki, dünyâ hayâtında olan
ilerlemenin en yüksek noktası, Allahdan başka tapınılacak hiçbirşey bulunmadığını
iyi anlamakdır. Çünki, (Lâ ilâhe illallah) güzel kelimesinin ikinci parçasının bildirdiği,
(İbâdet olunmağa hakkı olan, yalnız Allahü teâlâdır) sözünün tam ma’nâsı,
ancak âhıretde anlaşılacakdır. Böyle olmakla berâber, Peygamberlerin sonuncusu
“aleyhi ve aleyhimüssalevâtü vetteslîmât”, bu dünyâda, Allahü teâlâyı görmekle
şereflendiği için, bu sözün tam ma’nâsından çok şeylere de, bu dünyâda kavuşmuşdur.
Denilebilir ki, bu ma’nâdan, bu dünyâda mümkin olanı, o yüce Peygamberin
gelmesi ile bildirilmişdir. Yine, diyebiliriz ki, zât-ı ilâhînin tecellîsi, bu dünyâda,
ancak o yüce Peygambere nasîb oldu. Başkalarına, âhıretde nasîb olacağı bildirildi.
Doğru yolda bulunanlara ve Muhammed Mustafânın izinde olanlara selâm
olsun “aleyhi ve alâ âlihi minessalevâti efdalühâ ve minetteslîmâti ekmelühâ”!
– 373 –