Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

vaktinden sonra kılmağa (Kazâ) denir. İkiyüzotuzbeşinci sahîfe sonuna bakınız!
Farzı, kazâ etmek farzdır. Vâcibi kazâ etmek ve fâsid olan sünnet ve nâfile nemâzları
iâde etmek vâcibdir. Vaktinde kılınmıyan sünneti kazâ etmek emr olunmadı.
Bu sünneti kazâ ederse, kıldığı nemâz, nâfile olur ve sünnet sevâbına kavuşmaz.
[Şî’î kitâbında diyor ki, (Nemâzlarını bir özr ile kılmıyan kimse ölünce, bunun
nemâzlarını velîsi kazâ eder. Yâhud başkasına ücret ile kıldırır. Meyyitin başka ibâdetleri
de ücret ile başkasına yapdırılarak, borcdan kurtarılması câizdir.) Bu sözleri
doğru değildir.]
Altmışıncı madde sonunda yazılı üç vaktden başka, her zemân kazâ kılınır. Sabâh
nemâzına başlamadan veyâ nemâz arasında iken, vitri kılmadığını hâtırlayan
kimsenin, sabâh nemâzı kabûl olmaz. Güneş doğmasına, yalnız vitri kazâ edecek
kadar zemân kalmış ise, ancak bu hâlde sabâh kabûl olur. Demek ki, bir nemâz vaktinin
sonunda, kazâyı da kılacak kadar zemân kalmazsa, kazâyı önce kılmak lüzûmu
afv olur. Vakt daraldı sanarak, vakt nemâzının farzını kılan, sonra dahâ zemân
olduğunu anlasa, kazâyı ve sonra vaktin farzını tekrâr kılar. Vaktin nemâzına
başlarken veyâ nemâz içinde iken, kazâsı olduğunu unutursa, nemâzdan sonra hâtırlasa
da, kıldığı nemâzı kabûl olur. Çünki, unutmak özrdür.
Kazâya kalan nemâz sayısının altı olması da, sıra ile kılmağı afv etdiren bir özrdür.
Kılmadığı veyâ kılıp da kabûl olmıyan farz nemâzı sayısı altı olan bir kimse,
tertîb sâhibi olmaz. Kazâ nemâzlarının birbiri arasında ve bunlarla vakt nemâzları
arasında sırayı gözetmesi lâzım olmaz. Meselâ bir farzı kılmıyan kimse, bunu hâtırladığı
hâlde, beş dâne vakt nemâzı kılsa, bu beşi kabûl olmıyacağı için, kılınmamış
nemâz sayısı altı olur. Vitr nemâzı, burada hesâba katılmaz. Eskiden kazâya
kalmış farzlar hesâba katılır.
Nemâzlar arasında sırayı gözetmek lüzûmunu gideren dördüncü sebeb, sıranın
lâzım olduğunu bilmemekdir. Nass veyâ icmâ’ olmıyan şeyi bilmemek özrdür. Meselâ,
sabâhı kılmıyan, bunu hâtırladığı hâlde, öğleyi kılsa, bu kabûl olmaz. Sonra,
sabâhı kazâ edip, sonra ikindiyi kılsa, ikindi kabûl olur. Çünki kıldığı öğlenin
kabûl olduğunu sanmakdadır. Beşden fazla kazâları olan, bunları kazâ ederken,
kılmadığı nemâz sayısı, altıdan aşağıya inince, sırayı gözetmek lüzûmu tekrâr geri
gelmez. Bunları da sırasız kılabilir.
Kılmadığı altıdan az nemâz varken, sırayı bozarak, edâ olunan nemâzların kabûl
olmaması, İmâm-ı a’zama göre “rahmetullahi teâlâ aleyh” şarta bağlıdır. Sonra
edâ etdiği nemâz sayısı, kazâya kalanla birlikde, altı olunca, edâ etmiş olduğu
nemâzlar, tekrâr kabûl olur. Meselâ, bir farzı veyâ vitri kılmasa, sonra gelen nemâzları
kılsa, bu nemâzlar kabûl olmaz. Beşinci nemâzı kılmadan, önce kılmamış
olduğu nemâzı kazâ ederse, kıldığı nemâzlar nâfile olmuş olur. Kazâyı kılmadan
önce kıldığı beşinci nemâzın vakti çıkarsa, kazâya kalan ile kabûl olmıyan nemâz
sayısı altı olur. Bu hâlde, kılınan beş nemâz tekrâr sahîh olur. Kıldığı beş nemâzın
herbirinde, kazâsı olduğunu hâtırlamak lâzımdır. Birkaçında hâtırlamadı ise,
bunlar hesâba katılmaz. Sabâh nemâzını kılmıyan kimse, sonra gelen nemâzları kılsa,
ertesi gün güneş doğarken, kılmış olduğu beş nemâzın hepsi kabûl olur.
Sırayı bozarak kılınan nemâzların kabûl olmaması, iki imâma göre şarta bağlı
değildir, kesindir.
Ayakda duramıyan veyâ zarar gören, başı dönen kimse, farzları da, secde etdiği
yerde oturarak kılar. Rükü’ için eğilir. Secde için, başını yere koyar. Dıvara, değneğe,
insana dayanarak, biraz ayakda durabilenin, ayakda tekbîr alması ve o kadarcık
ayakda okuması farzdır. Secde için yere eğilemiyen hasta, önceden yere konulan, 25
cm.den az yükseklikde sert bir şey üzerine secde yapmalıdır. Alnında yara olan, yalnız
burnu ile, burnunda yara olan da, yalnız alnı ile secde eder. Alnında ve burnunda
birlikde özr olup başını yere veyâ böyle sert birşey üzerine koyamıyan, ayakda
durabilse bile, yere oturarak îmâ ile kılar. Ya’nî rükü’ için biraz eğilir. Secde için, rükü’dan
dahâ çok eğilir. Secde için, kendisi veyâ başkası, yerden birşey kaldırıp, yü-
– 273 – Se’âdet-i Ebediyye 1-F:18