Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

lik olur. Yirmi metre yarı çapındaki dâire içi, merkezindeki kuyunun harîmi olur.
Madde 1291 — Şehr içindeki kuyunun harîmi olmaz. Herkes mülkünde kuyu kazabilir.
Madde 1311 — Hâzır olan ortakdan ve hâzır olmıyan için hâkimden izn almadan
ta’mîr eden ortak teberru’ etmiş olup, ortaklardan birşey istiyemez.
Madde 1313 — Değirmen, hamâm, apartman gibi taksîm olunamıyan mülk
harâb olup, ta’mîrini istemiyen ortak bulunursa, hâkimin izni ile ta’mîr edilip, sonra
hissesine düşen para ondan alınır.
Madde 1314 — Müşterek bir binâ yıkılınca, yeniden ortaklaşa yapılmasını istemiyen
olursa, buna cebr olunmaz. Arsa taksîm edilir.
Madde 1315 — Apartman yıkılınca, herkes kendi katını yapdırır. Altdaki yapdırmazsa,
üstdekiler, hâkimin izni ile, hepsini yapdırıp, altdaki hissesini verinciye
kadar, katını kullanamaz.
Madde 1321 — Sâhibsiz nehrleri Beyt-ül-mâl ayıklar. Beyt-ül-mâlda para yoksa,
masrafı oradan sulama yapanlardan alınır.
Madde 1327 — Müşterek kanalizasyonu temizlemek masrafı, aşağıdan başlar.
Şöyle ki, en aşağıdaki evden, arsadan başlayıp bunun masrafını hepsi öder. Yukardaki
arsalardaki kısmların masraflarına aşağıdakiler iştirâk etmezler.
9 — ŞART İLE SÖYLENEN ŞEYLER
Fıkh kitâblarında, (Bey’ ve şirâ) sonunda diyor ki:
Şart ile söylendiği zemân yapması câiz olmıyan şeyler ondörtdür:
1 — Bey’: Meselâ, bir evi, bir ay oturmak şartı ile satmak fâsiddir.
2 — İcâre: Borc vermesi şartı ile birisine birşey kirâya vermek fâsiddir.
3 — Taksîm: Mîrâs bölünürken vârislerden birkaçının, ba’zı eşyânın ba’zı
kimselere verilmesini şart etmesi câiz değildir.
4 — İcâze: Birisi, bir kimsenin malını satsa, malın sâhibi buna, bana yüz lira borc
veyâ bir hediyye verirsen satışı kabûl ederim dese, bu icâze ya’nî izn, bâtıl olur.
5 — Ric’at: Boşadığı âilesinden para isteyerek tekrâr nikâh etmek olmaz.
6 — Malı mal ile sulhdur: Evinde oturursam, alacağımı istemem demek.
7 — Borcu afv etmek: Babam seferden gelirse, alacağımı istemem demek.
8 — Vekîli azl: Bir hediyye verirsen, seni azl ederim demek.
9 — İ’tikâf: Hastam iyi olursa, i’tikâf edeceğim demek câiz değildir. Hastam
iyi olursa, Allah rızâsı için, şu kadar gün i’tikâf edeceğim demek, (Nezr) olur.
10 — Müzâre’a: Borc verirsen, tarlamı işlet demek.
11 — Müsâkât: Borc verirsen, ağacımı veyâ asmamı sana müsâkât eylerim demek
gibi. (Müsâkât), meyvenin bir kısmını bakana verilmek karşılığında, ağacı veyâ
asmayı, birinin bakımına bırakmak demekdir.
12 — İkrâr: Para istiyerek, borcu olduğunu i’tirâf etmek.
13 — Vakf: Falan yolcum gelirse, evimi vakf edeceğim gibi.
14 — Tahkîm: Falan şey olursa, sen aramızda hâkim ol demek.
Şart ile söylendiği zemân, yapılması câiz ve şartın yapılmaması lâzım olan şeyler
yirmisekizdir:
1 — Karz: Bir zemân hizmet şartı ile borc verilir ve hizmet yapılmaz.
2 — Hibe: Yavrusu benim olmak şartı ile bu hayvânı sana hediyye ederim demek
câizdir. Yavrusu da hediyye olur.
3 — Sadaka: Bir zemân hizmet şartı ile sadaka veririm demek.
– 819 –