Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

zünü bunun üstüne koyması tahrîmen mekrûhdur. Çünki, (Feth-ul-kadîr), (Merâkıl-felâh),
(Halebî) ve (Mecma’ul-enhür)de diyor ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi
ve sellem” bir hastayı ziyâret etdi. Bunun, eli ile yasdık kaldırıp, üzerine secde etdiğini
görünce, yasdığı aldı. Hasta, odun kaldırarak bunun üstüne secde etdi. Odunu
da aldı ve (Gücün yeterse, yere secde et! Yere eğilemezsen, yüzüne birşey kaldırıp,
bunun üzerine secde etme! Îmâ ederek kıl ve secdede, rükü’dan dahâ çok eğil!)
buyurdu. Kaldırılan şey üzerine secde ederken, rükü’dakilerden çok eğilirse, îmâ ile
kılmış olur. Nemâzı sahîh olur. O hâlde, eli ile birşey kaldırmak lüzûmsuzdur.
İbrâhîm Halebî “rahmetullahi teâlâ aleyh” (Halebî-yi kebîr)de, altıyüzonsekizinci
sahîfede diyor ki, (Şiddetli diş ağrısını durdurmak için konan ilâc, okumasına
mâni’ olsa, vakt dar ise, imâma uyar. İmâm yok ise, okumadan kılar).
Bir uzvundaki derdden dolayı uygun oturamıyan kimse, istediği gibi oturur. Oturabilmek
için, ayaklarını kıbleye karşı uzatabilir. Bir yerini yastığa veyâ başka şeye
dayar. Yâhud, bir kimse tutarak düşmesine mâni’ olur. Yüksek bir şeyin üstüne
oturup îmâ ile kılması câiz değildir. [Sandalyada oturarak kılanın nemâzı kabûl
olmaz. Çünki, sandalyada oturmak için zarûret yokdur. Sandalyada oturabilen kimse,
yerde de oturabilir ve yerde oturup kılması lâzımdır. Nemâzdan sonra, yerden
ayağa kalkamıyan, sandalyadan ise kolay kalkan hastayı yerden bir kimse kaldırır.
Yâhud, kıbleye karşı uzatılmış sedir üzerinde, ayaklarını sarkıtmadan oturarak
kılar. Nemâzdan sonra, ayaklarını sedirin bir yanına sarkıtıp, sandalyadan
kalkar gibi kalkar.] Bir şeye dayanarak veyâ bir kimsenin tutması ile de, yerde oturamıyan
hasta, sırt üstü yatarak kılar. Ayaklarını kıbleye uzatır. Başı altına yastık
koyar. Yüzü kıbleye karşı olur. Veyâ kıbleye karşı sağ veyâ sol yanı üzerine yatar.
Rükü’ ve secdeleri, başı ile îmâ eder. Böyle de îmâ edemiyen aklı başında bir hasta,
bir günden çok nemâzını kılamazsa, hiçbirini kazâ etmez. Semâvî bir sebeb ile,
ya’nî elinde olmıyarak, meselâ hastalık ile veyâ baygın yâhud secde, rek’at sayılarını
unutacak kadar dalgın olarak, beşden fazla nemâzını kılamıyan da böyledir. Alkollü
içkiler ve uyuşdurucu maddeler veyâ ilâc alarak böyle baygın, dalgın olanın,
kılamadığı nemâzlarının adedi birkaç günlük olsa da, hepsini kazâ etmesi lâzımdır.
Îmâ ile dahî kılması mümkin iken, kılmadan ölüm hâline gelen kimsenin, nemâzlarının
keffâreti yapılması için vasıyyet etmesi lâzımdır. Nemâz keffâreti, her nemâz
için, bir müslimân fakîre yarım sâ’ [binyediyüzelli gram] buğday vermekdir. Bunu,
vasıyyet etdiği kimse veyâ vârisi verir. Vasıyyet edenin bırakdığı malın üçde birinden
verilmesi lâzımdır. Ölürken vasıyyet etmedi ise, kimsenin vermesi lâzım olmaz.
Kılınmamış nemâzları beşden çok ise de, acele kazâ etmek lâzımdır. Secde-i tilâvet
ve oruc kazâsı, acele değildir. Gecikirse günâh olmaz.
Dâr-ül-harbde îmâna gelen, farz olduğunu işitinceye kadar, kılmadığı nemâzları
kazâ etmez. Mürted, îmâna gelince, mürted olmadan önce kıldığı ve mürted
iken kılmadığı nemâzları ve orucları kazâ etmez. Fekat, tekrâr hacca gitmesi lâzım
olur. Mürted olmadan önce yapmadığı farzları kazâ eder. Çünki, müslimânın
farzları yapmaması büyük günâhdır. Mürted olunca, günâhları afv olmaz.
Sağlam iken kılmadığı nemâzları, hasta iken teyemmüm ve îmâ ile kazâ etmek
câizdir. İyi olursa, tekrâr kılmak lâzım olmaz. Kazâ kıldığını başkasına bildirmemelidir.
Çünki, nemâzı kaçırmak günâhdır. Günâhı gizlemek lâzımdır.
Farz ve vâcib olan bir nemâzı bile bile kazâya bırakabilmek için, iki özr vardır:
Biri, düşman karşısında olmakdır. İkincisi, seferde olan [ya’nî üç günlük yol gitmeğe
niyyeti olmasa bile, yolda bulunan] kimsenin hırsızdan, yırtıcı hayvandan, selden,
fırtınadan korkmasıdır. Bunlar, oturarak ve herhangi bir tarafa dönerek veyâ hayvan
üzerinde îmâ ile de kılamadığı zemân, kazâya bırakabilir. Bu iki sebeb ile ve uyku
ve unutmak sebebi ile kaçırmak günâh olmaz. Kış aylarında, yatsıyı vaktinin üçde
birine kadar gecikdirmek müstehabdır dedikden sonra buyuruyorlar ki, (Vakt girdikden
sonra uyuyup nemâzı kaçırmak, harâm olmaz ise de tahrîmen mekrûhdur.
Birisine tenbîh ederek veyâ sâat çalarak uyanmağı temîn edince ve vakt girmeden
– 274 –