Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

laşılsa, zararı olmaz. Ya’nî kabûl olur. (Nehr-ül-Fâik)da diyor ki, (Zekât verilecek
olan kimse, fakîrler arasında bulunuyor ve onlar gibi ise yâhud fakîr olduğunu söyleyip,
zekât istemiş ise, bu kimsenin zekât almağa hakkı olup olmadığını araşdırmağa
lüzûm yokdur. Buna zekât verince, soruşdurarak, araşdırarak vermiş sayılır).
Abdülkâdir Gazzî “rahmetullahi teâlâ aleyh” (Eşbâh hâşiyesi)nde diyor ki,
(Debbûsînin (Mültekıt)de bildirdiği gibi, vasîsi bulunduğu yetîme, zekât olarak giyecek
ve yiyecek vermek câizdir. Çünki, yetîm onun ıyâli, evlâdı gibidir). Vasîsinin,
zekât malı ile yetîme lüzûmlu şeyleri alıp buna vermek hakkı vardır. Yetîm,
alış verişi anlıyacak kadar akllı ise, giyeceği ve yiyeceği, çocuğun eline vermek lâzımdır.
Fakîrin, hiç olmazsa, bir günlük ihtiyâcını karşılayacak kadar vermek müstehabdır.
Borcu olmıyan ve çoluk çocuğu bulunmıyan fakîre, nisâb mikdârı veyâ malını
nisâb mikdârına temâmlıyacak kadar zekât vermek mekrûhdur. Çoluk çocuğu
olan fakîre, bunların herbirine bölünce, nisâb mikdârı düşmiyecek kadar, çok
zekât vermek câizdir. Zekâtı, fakîr olan kardeşe ve hala, amca, dayı ve teyze gibi
yakın akrabâya vermek dahâ sevâbdır. Yakınları muhtâc iken, başkalarına verirse,
sevâbı olmaz [İmdâd]. Zî-rahm mahrem olan akrabâsına nafaka vermesine mahkemece
hükm olunan kimsenin zekât niyyeti ile, zekât malından nafaka vermesi
câizdir. Zekâtı başka şehre göndermek mekrûh ise de, akrabâya vermek için veyâ
kendi şehrinde fakîr müslimân bulamazsa, başka şehre göndermek câizdir.
Zekâtı, borcu olana vermek, fakîre vermekden dahâ iyi olduğu (Bezzâziyye) fetvâsında
yazılıdır. Malını isrâf edene, harâmda kullanana zekât vermek lâyık olmadığı
(Dürr-i Yektâ)da yazılıdır.
Zenginin vekîli, zekâtı, zenginin emr etdiği kimseye verir. Başkasına veremez.
Başkasına verirse veyâ gayb ederse, öder. Vasıyyet de böyledir. Emr olunan fakîre
verilir. Zengin, vekîline, dilediğine ver derse, vekîl kendi fakîr olan çocuğuna
ve zevcesine de verebilir. Kendi fakîr ise, kendi de alabilir. Hâlbuki, nezr böyle değildir.
Vekîl, adak sâhibinin emr etdiğinden başkasına da verebilir. İbni Âbidîn,
bu satırları açıklarken, onikinci sahîfe başında buyuruyor ki, (Vekîl zenginden aldığı
altın ve gümüş yerine, kendi altın ve gümüşünü fakîre verip sonra zenginin verdiğini,
kendi kullanması câizdir. Fekat, zenginin parasını önce kendi kullanıp, sonra
kendi parasından zekâtı verirse, câiz olmaz. Kendi için sadaka vermiş olur. Zekâtı,
zengine öder. Nafaka vermek, satın almak, borc ödemek için aldığı parayı kullanan
vekîl de böyledir. Görülüyor ki, zekâtı kendi malından ayırıp vermek şart
değildir. Zenginin vekîli, zekâtı vermek için, izn almadan bir başkasını da vekîl edebilir).
Zekât ayrılmakla verilmiş olmaz. Ayrılan zekât, kendinde veyâ vekîlinde iken
gayb olursa, tekrâr ayırıp vermesi lâzımdır. Vekîli gayb edince, öder. (Âmil)in veyâ
fakîr vekîlinin gayb etdikleri zekâtı tekrâr vermek lâzım olmaz. Vekîl fakîre öder.
(Âmil), hem (Sâ’î), hem de (Âşir) demekdir.
Meyyit kefenlemek ve câmi’ yapmak, cihâd edenlere yardım etmek için, kâğıd
para zekâtını anlatırken bildirdiğimiz gibi, fakîrler, zekâtlarını alması ve bildirdiği
yere vermesi için, güvenilen birini vekîl ederler. Bu vekîl, fakîrler için zekâtları
alır. Fakîrlerin emr etmiş olduğu yere verir. Hayr cem’ıyyetlerine zekât vermek
için de, böyle yapılır. Vekîlin zekâtı alırken ve verirken, birşey söylemesi lâzım değildir.
Yalnız, vekîl eden fakîrlerin, zekât alabilecek müslimân olmaları lâzımdır.
Zekâtı kâğıd para olarak verebilmek için de, böyle yapılacağını yukarıda bildirmişdik.
Alacaklarını ve malını eline geçiremeyen, elindeki bononun ödeme zemânı
gelmeyen zengin kimse, fâizsiz ödünç veren bulamazsa, ihtiyâcı kadar, zekât alabilir.
Malına kavuşduğu zemân, almış olduğu zekâtı, fakîrlere dağıtmaz. Hâlbuki
– 308 –