Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

talıkla çıkar, sızarsa ve abdest almakda, şiddetli soğuk, hastalık, ihtiyârlık gibi sebeblerle,
harac [güçlük] olursa, Mâlikîde abdest bozulmaz.
(Kitâbürrahme)de diyor ki, (Devâmlı idrâr kaçırmağa (silis-ül-bevl) denir. Bundan
korunmak için, bir kaba bir fincan nohud ve iki fincan sirke konur. Üç gün sonra, her
gün üç kerre üçer nohud yinir ve birer çay kaşığı sirke içilir. Yâhud, bir kaşık yüzerlik
tohmu ve zencefil ve tarçın ve karabiber, ince toz edilip karışdırılır. Sabâh aç karna
ve yatarken bir çay kaşığı toz, su ile yutulur.) 986 [m. 1578] da yazılmış olan türkçe
(Menâfi’ unnâs) da, silis-ül-bevl için muhtelif ilâclar vardır. Bunlardan biri, iki dirhem
günnük, iki dirhem çörek otu, dört dirhem bal ile karışdırıp, sabâh akşam birer
ceviz mikdârı yinir. Günnük, bir ağaç zamkıdır. Sakız gibidir. Kokusundan belli olur.
53 — MEST ÜSTÜNE MESH, ÖZR SÂHİBİ OLMAK
MEST ÜZERİNE MESH — Abdest alırken ayakları yıkamak yerine, hiç özr
ve zarûret olmasa bile, yaş el ile, bir kerre, mest üzerine mesh edilmesi, erkek için
de, kadın için de câizdir. Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” mubârek
ayaklarına mest giyip, bunların üstüne mesh etdi ve câiz olduğunu da söyledi. Gusl
abdesti alırken, mest üzerine mesh edilmez. Teyemmüm ederken, ayakları mesh
etmek farz değildir.
Mest, ayağın yıkaması farz olan yerini örten, su geçirmez ayakkabı demekdir.
Mest, büyük olup da, parmaklar, mestin ucuna kadar gitmez ve mesh, boş yer üzerine
rastlarsa câiz olmaz. Mestin ağız kısmı geniş olup, yukardan bakınca, ayak görünürse
zararı olmaz. Mestin, bir sâat yol yürüyünce, ayakdan çıkmayacak şeklde
sağlam ve ayağa uygun olması lâzımdır. Ağaçdan, camdan, ma’denden mest olamaz.
Zîrâ sert şeyle bir sâat yürünemez. Tabanı ile ayak üstü veyâ yalnız tabanı deri
kaplanmış çorap üstüne veyâ sert olup, yürürken aşağı düşmiyen çorap üzerine
mesh câizdir. [Mâlikîde, mestin deriden olması şartdır.] Mestli kimsenin, abdesti
bozulunca, bu abdestsizlik, abdest uzvlarına yayılırken, ayaklara değil, mestlere
yayılır. Mestlerin hadesden temizlenmesi de, mesh etmekle olur. Demek ki, mestler
abdestsizliğin ayaklara geçmesine mâni’ olmakdadır. Yalnız ayaklarını yıkayıp,
mest giyen bir kimse, sonra diğer uzvlarını yıkayıp abdestini temâmlasa, sonra, abdesti
bozulsa, sonra abdest alırken, bunlar üzerine mesh edebilir. Çünki, mestleri
giyerken, tam abdest almış olmak şart değildir. Fekat, abdesti bozulduğu zemân,
bozulan abdestin, tam alınmış olması şartdır. Meselâ, teyemmüm ederek, mest giydi
ise, suyu görünce, bozulan abdesti tam olmadığından, su ile abdest alırken, mesh
edemez. Ayaklarını da yıkar. Özr sâhibi olan kimse, tam abdest alıp, özr akmadan
önce, mestlerini giyerse, sonra abdesti özrle bozulsa da, yirmidört sâat mesh edebilir.
Özrü akdıkdan sonra giyerse, yalnız o nemâz vakti içinde mesh edebilir.
Mest üzerine mesh müddeti, mukîm olan için, yirmidört sâatdir. Müsâfir için,
üç gün üç gece, ya’nî yetmişiki sâatdir. Bu müddet, mesti giydiği zemân değil, mest
giydikden sonra, abdesti bozulduğu zemân başlar. Özr sâhibi için mesh müddeti,
nemâz vakti çıkıncaya kadar olduğu (Fetâvâ-i Hayriyye)de yazılıdır. Özr sâhibi,
özre sebeb olan şeyi durduğu zemân, abdest alıp, o şey tekrâr başlamadan önce,
mestlerini giyse, tahâret-i kâmile ile giymiş olur [Mâlikîde, gusl abdesti için çıkarılıncaya
kadar mesh etmek câizdir.].
Hanefî mezhebinde mesh, mestlerin yukarıdaki yüzlerine yapılır. Taban altına
yapılmaz. Sünnet üzere mesh etmek için, sağ elin yaş beş parmağı, sağ mest üzerine,
sol elin parmakları da, sol mest üzerine, boylu boyunca yapışdırılıp, ayak parmakları
üzerine gelen ucundan, bacağa doğru çekilir. El ayaları meste değdirilmez.
Meshin üç el parmağı eninde ve boyunda olması farzdır. Bunun için de, üç parmağı
veyâ yaş olup suyu damlamakda olan parmak uçları veyâ parmaklarla birlikde
el ayasını veyâ yalnız el ayasını mest ucuna koyup, bacağa doğru çekmek yetişir.
– 128 –