Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

İbni Âbidîn, nemâza niyyeti anlatırken ve (Uyûn-ül-besâir) ellidördüncü sahîfesinde
diyorlar ki, (Derin âlimlere göre, yalnız nemâza niyyet edilerek kılınan sünnet
sahîh olur. Çünki, beş vakt nemâzın sünneti demek, Peygamberimizin “sallallahü
aleyhi ve sellem” kıldığı nemâz demekdir. Bu nemâzlara sünnet ismi sonradan
verilmişdir. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, beş vakt nemâzın sünnetlerini
kılarken, yalnız (Allah rızâsı için nemâz kılmağa) derdi. (Sünnet kılmağa)
diye niyyet etmezdi. Her vakt içinde böyle kılınan her nemâz, sünnet ismi verilen
nemâz olur). (Halebî-yi kebîr)de de böyle yazılıdır. Elliikinci sahîfede buyuruyor
ki, (Tecnîs) kitâbında bildirildiği gibi, beş vakt nemâzın sünnetleri nâfile nemâzdır.
Nâfile niyyeti ile de kılınır. (Dürr-ül-muhtâr)da ve Molla Hüsrev, (Dürer)
kitâbında diyorlar ki, (Beş vakt nemâzın sünnetleri ve terâvîh nemâzı, aslında nâfile
nemâzdır. Bunları kılarken, yalnız nemâza diye niyyet yetişir).
(İbni Âbidîn) ve (Nûr-ül-îzâh) hâşiyesinde buyuruyorlar ki, (Câmi’e girince iki
rek’at nemâz kılmak sünnetdir. Buna (Tehıyyetülmescid) nemâzı denir. Câmi’e girince,
farz, sünnet ve herhangi bir nemâz kılınırsa, tehıyyetülmescid de kılınmış olur.
Kılınan nemâzlara, tehıyyetülmescid diye de ayrıca niyyet etmeğe lüzûm yokdur.
Çünki, tehıyyetülmescid kılmakdan maksad, nemâz ile câmi’ sâhibi olan Allahü
teâlâya hurmet etmekdir. Bu nemâzlarda bu maksad hâsıl olmakdadır).
İbni Âbidîn “rahmetullahi teâlâ aleyh”, (Tehıyyetülmescid) nemâzını anlatırken
buyuruyor ki, (Öğlenin farzına dururken, hem farz, hem de sünneti olarak iki niyyet
yapılırsa, iki imâma göre, yalnız farz kılınmış olur. İmâm-ı Muhammede göre ise,
o nemâz kabûl olmaz. Çünki, farz ile sünnet ayrı cinsden iki nemâzdırlar. [Bir nemâz
vaktinde, kılınan nemâzlar, yâ vaktin farzıdır. Yâhud bu farzdan başka, herhangi
bir nemâzdır. Vaktin sünnetleri ve kazâ nemâzları bu ikinci cinsdendir. Hâlbuki,
kazâ nemâzı ile sünnet, aynı cinsden oldukları için, tek bir nemâz iki niyyet ile
kılınır.] İki imâma göre, kuvvetli olanı kılınmış olur. Hâlbuki, câmi’e girince kılınan
herhangi bir nemâz, tehıyyetülmescid yerine de geçdiği için, farz kılarken tehıyyetülmescid
olarak da, ayrıca niyyet etmek, imâm-ı Muhammede göre de câiz olur. Yalnız
farza niyyet edince de, bu iki nemâz birlikde kılınmış olur). Vaktin farzı ile sünnet,
başka nemâz iseler de, sünnet, farzdan başka kılınan nemâz demek olduğu için,
sünnetin kazâya benzerliği tehıyyetülmescid nemâzının farza benzerliği gibidir.
(Eşbâh)da, otuzuncu sahîfede diyor ki, (Bir ibâdetde sevâb hâsıl olması için, yalnız
bu ibâdetin sahîh olması şart değildir. Hâlis niyyet edilmesi de şartdır. Hâlis
niyyet ederek yapılan bir ibâdet, bilmiyerek fâsid olursa, sahîh olmaz. Fekat niyyet
edildiği için, çok sevâb hâsıl olur. Meselâ, abdestli olduğunu zan ederek, abdestsiz
kılınan nemâz sahîh olmaz. Fekat, niyyetine karşılık çok sevâb verilir.
Necs olduğunu bilmediği suyu, temiz zan ederek, bununla abdest alıp kılınan nemâzın
şartı noksan olduğu için sahîh olmaz ise de, niyyet mevcûd olduğu için sevâb
verilir. Şartlarına uygun olduğu için sahîh olan bir nemâz, riyâ ile, gösteriş için
kılınırsa, sevâb hâsıl olmaz). Sünnet yerine kazâ kılan, sünneti terk etmiş olmaz
ise de, sünnetin sevâbına kavuşmak için de, kazâyı kılarken, sünneti kılmağa da niyyet
etmesi, ya’nî kalbinden geçirmesi lâzımdır. Farz nemâz ile sünnet nemâz birbirinden
başka oldukları için, farzı kılarken, sünnete de niyyet etmek câiz olmuyor.
Ya’nî sünnet sahîh olmuyor. Kazâ nemâzı ile sünnet nemâz birbirlerinden başka
olmadıkları için, kazâ kılarken sünnete de niyyet etmek sahîh oluyor.
Özrsüz senelerce nemâz kılmıyan bir müslimânın, kılmadığı nemâzlarını kazâ
etmesi üç şeklde olur:
1 – Beş vaktin sünnetleri yerine ve günün her boş zemânında, hep kazâ kılar.
2 – Yalnız sünnetlerin yerine kazâ kılar.
3 – Sünnetler yerine kazâ kılmayıp, başka zemânlarda, hep kazâ kılar.
Bu üç şeklden en iyisi birincisidir. Böylece, kazâlar, bir an önce biter.
İkinci şeklde, kazâlar çabuk bitmez. Hem de, kazâ borcu olanın sünnetlerinin se-
– 285 –