Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

ölünce câiz olmaz. İpek böceği ve yumurtası ve necâsetde yaşıyan kurdlar, bağırsak
solucanları ve meyve kurdları temizdir. Bunlardaki necâset bulaşıkları pisdir.
Suda yaşıyan balık, yengeç, su kurbağası, suda ölünce, bu su ile abdest ve gusl
câizdir. Toprak kurbağası ve yılanından, akıcı kanı olmıyanları da, suda ölünce
câiz olur. Bütün bunlar, sudan çıkarılıp, ölünce, ölüleri suya düşerse, yine câiz
olur. Kurbağa, suda parçalanırsa, yine câiz olur. Fekat içilmez. Çünki, eti harâmdır.
Ördek, kaz gibi karada doğup, suda yaşıyan hayvân ölünce, küçük havuz, necs
olur.
Hanefîde, küçük havuza, şâfi’îde ise, kulleteynden az olan suya, az necâset
düşerse, üç sıfatı değişmese de, necs olur. İnsan içmez ve temizlikde kullanılmaz.
Üç sıfatı değişirse bevl gibi olup hiçbir şeyde kullanılmaz. Kulleteyn, beşyüz rıtldır.
Rıtl 130 dirhem, dirhem 3,36 gramdır. Kulleteyn, 220 kilo gram olmakdadır.
Uzun zemân durmakla üç sıfatı değişen su, pis olmaz. Kokan suyun sebebi bilinmezse,
temiz kabûl edilir. Başkasına sorup, araşdırmak lâzım değildir. Mu’tezileye
inâd olmak için, ba’zan nehr yanında, havuzdan abdest almalıdır.
Görünen veyâ görünmiyen necâset, hanefîde akar suya ve büyük havuza, şâfi’îde
kulleteyn mikdârı olan suya, mâlikîde ise herhangi mikdârdaki suya düşerse, pisliğin
üç eserinden biri, ya’nî rengi, kokusu veyâ tadı belli olmıyan her tarafından
abdest ve gusl câiz olur. Meselâ leş varsa veyâ insan veyâ hayvân bevl yaparsa veyâ
yırtıcı hayvân içerse, aşağı tarafında bir eseri görülmezse câiz olur. Ba’zı âlimlere
göre, câiz olması için, necâsete değen suyun, değmiyen sudan az olması lâzımdır.
Suyun devâmlı akması şart değildir. Necs yere su dökülerek, bir metre kadar
akar, üç sıfatı giderse, temiz olur. Birinde temiz, ötekinde pis su bulunan iki kap,
bir metre kadar yüksekden dökülünce, havada karışırlarsa, yere düşen su, temiz
olur.
Saman çöpünü sürükliyen suya, akıcı su denir. Eni on zrâ’ [4,8 metre], boyu da
on zrâ’ olan kare şeklindeki havuza (büyük havuz) denir ki, sathı [alanı] yüz zrâ’
kare, ya’nî yirmiüç metre karedir. Muhîti [çevresi] onyedi metre olan dâirenin sathı
da 23 metrekaredir. Derinliğin az olması zarar vermez. Bir kimse, bir çukurdan
bir yol açarak, çukurdaki su, bu yolda akarken, bundan abdest alsa, müsta’mel suyu
bir yerde toplansa, buradan da yol açıp akıtılsa, akan su ile başkası abdest alsa
ve su yine bir yerde toplansa, yine yol açılsa, böylece hepsinin abdesti kabûl olur.
Necâset eseri görülünceye kadar, akan su temiz olur. Bu misâlde, müsta’mel su,
necs kabûl edilmişdir. İçine devâmlı su akan ve devâmlı taşan [veyâ içinden devâmlı
su alıp, iki alış arası, su hareketsiz kalacak kadar uzamıyan] küçük havuz ve hamâm
kurnası, akar su demekdir. Bunların her tarafından abdest alınır. Müsta’mel
suyun üstden taşması lâzımdır. Dipdeki delikden akarsa, akar su gibi olmaz. Havuzun
çok küçük olup, müsta’mel suyun hepsinin akıp gidebilmesi şart değildir. Havuzun
yüzü, buz tutmuş ise, buzu delince su buza değmiyor ise, havuzdaki suyun
yüzüdür. Eğer değiyor ise, delikdeki suyun yüzü demekdir. Necs suya, temiz su gelip,
karşı tarafdan taşarsa, eseri kalmıyan tarafları temiz olur. İçindeki kadar su taşınca,
hepsi temiz olur. Taşan su, necâset eseri görülmedikçe temizdir. Leğen, kova
gibi kaplar da böyledir. Meselâ necs kova, doldurulur ve taşarsa necâsetin üç
eserinden biri görülmeyince su da, kova da temiz olur.
(Mâ-i müsta’mel), ya’nî abdestde veyâ guslde kullanılan yâhud kurbet olarak
kullanılan su, meselâ, yimekden önce ve sonra, sünnet olduğu için el yıkamakda
kullanılan su, yıkanan uzvdan ayrılınca necs olur. Ba’zı âlimlere göre, başka uzva,
elbiseye, yere düşdükden sonra necs olur. İlk düşdüğü yeri kirletmez.
Ebû Nasr Akta “rahmetullahi aleyh”, (Kudûrî) şerhinde diyor ki, (Bir suya, temiz
şeyler karışsa, su ismi değişmedikçe, rengi dönse bile, onunla abdest alınır).
– 161 – Se’âdet-i Ebediyye 1-F:11