Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

Günâhı yalnız saçını vermiş olana ve bakanadır. İnsanın saçını ve herhangi bir organı
satması harâmdır. Peruk takarak sokağa çıkmak, zarûret olmadan câiz değildir.
Çünki, kadınların yabancılara süslenmeleri harâmdır. Zarûret ne demek olduğu,
(Mecelle)nin 22 ve 42. ci maddeleri şerhlerinde bildirilmişdir.]
(Uyûn-ül-besâir) kitâbının yüzondokuzuncu sahîfesinde diyor ki, (İnsanın kullandığı
şeyler beşe ayrılır. Bunlar zarûret, ihtiyâc, menfe’at, zînet ve fudûldür. Kullanılmadığı
zemân helâke sebeb olan yasak şeyi kullanmak zarûret olur. Kullanılmaması
sıkıntıya, meşakkate sebeb olursa, ihtiyâc denir. [Fâidesi, menfe’ati olmayıp,
yalnız gösteriş için kullanılan şeye, zînet denir.] İhtiyâc olunca, orucu bozmak
câiz olur. [(Bahr-ür-râık)da diyor ki, (Bir ibâdete başlayınca, bunu özr olmadan
bozmak harâmdır. Farz olan orucu bozmak için sekiz özr vardır: Hastalık, sefere
çıkmak, ikrâh ya’nî zâlimin zorlaması, kadının hâmile olması, çocuk emzirmek, açlık,
susuzluk ve ihtiyârlık). Kitâbda bildirilen ihtiyâc, bu sekiz özrden biri demekdir.]
Buğday ekmeği, koyun eti, yağlı yimek, menfe’atdir. Tatlı yimek, zînetdir. Mubâhları
kullanmakda taşkınlık, fudûldur. Zarûret olunca, yalan yere yemîn etmek
câiz olmaz. Ta’rîz söylemek, ya’nî iki ma’nâlı kelime söyleyip yemîn edilir. Aç kalanın
ölmiyecek kadar leş yimesi, zarûret olur. Abdest alırken elbiseye su sıçraması,
hayvan idrâr yaparken, üstündekinin elbisesine sıçraması zarûretdir. Mecnûnun
birden fazla evlenmesi câiz değildir. Çünki ihtiyâcı olmaz).
[Harâm işlemek veyâ kullanmak, yalnız zarûret mikdârı câiz olur. Mubâh olan
şeyleri, farzları yapabilecek kadar kullanmak zarûretdir ve farzdır. İhtiyâcı karşılamak
için kullanmak, sünnetdir. İhtiyâcdan fazla olan şeyin menfe’ati varsa, menfe’ati
için kullanmak câiz olur. Menfe’ati olmadığı zemân, zarârı da yoksa, zînet
olur. Vekâr, hurmet ve sevgi hâsıl etmek ve çok şükr etmek niyyeti ile zînet eşyâsını
kullanmanın müstehab olduğu, (İbni Âbidîn) ve (Bahr) son cildlerinin sonunda
ve Muhammed Bağdâdînin (Hadîka)sının yüzonbeşinci sahîfesinde yazılıdır.
(Hadîka) ikinci cildinin beşyüzseksenikinci sahîfesinde diyor ki, (Mubâhlarda, şehrin
âdetine uymamak şöhret olur. Bu ise, tahrîmen mekrûhdur. Saç, sakal boyamak
böyledir). Zînet eşyâsını kullanmak da böyledir. Dâr-ül-harbde, ya’nî Fransa
gibi, kâfirlerin yaşadıkları memleketlerde, islâmın vekârını, şerefini korumak
ve şöhretden, fitneden sakınmak vâcibdir. Zararlı olan şeye fudûl, abes ve mâlâya’nî
denir. Bunu kullanmak tahrîmen mekrûh, farza mâni’ olursa, harâm, ya’nî
büyük günâh olur. Birinci kısm, ellidördüncü madde sonuna bakınız!
(Bahr-ür-râık)da, orucu bozmayan şeyleri bildirirken diyor ki, (Erkeğin tedâvî
için sürme çekmesi câizdir. Zînet için çekmesi câiz değildir. (Cemâl) ve (Zînet)
kelimelerini birbirleri ile karışdırmamalıdır. Cemâl, çirkinliği gidermek, vekâr sâhibi
olmak ve şükr etmek için, ni’meti göstermek demekdir. Gösteriş için, öğünmek
için, ni’meti göstermek, cemâl olmaz, kibr olur. Nefsin za’îf, azgın olduğunu
gösterir. Cemâl ise, nefsin terbiye edilmiş, olgun olduğunu gösterir. (Allahü
teâlâ cemîldir. Cemâl sâhiblerini sever) hadîs-i şerîfi, cemâl sâhibi olmağı medh
etmekdedir. Cemâl için yapılan birşey, zînete de sebeb olursa, zarar vermez.
Cemâl için, temiz, güzel giyinmek mubâhdır. Kibr için giyinmek ise, harâmdır. Böyle
giyinince, hâlinde, başkalarına karşı davranışında bir değişiklik olması, kibr alâmeti
olur). Görülüyor ki, cemâl, çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakâret
etmelerine sebeb olacak şeyleri yapmamak, bunları izâle etmekdir. Zînet, başkalarını
imrendirecek, onlara üstünlük sağlıyacak, öğünecek şeyleri yapmakdır.
Cemâl için, bulunduğu yerde âdet olan şeylerden, harâm olmıyan en iyilerini kullanmalıdır.]
Erkeklere ipek giymek harâm olduğu, ikinci kısm, kırkbirinci madde sonunda
bildirilmişdir. Elbisede ve başlıkda dört parmak genişliğinde ipek veyâ altın şeridlerin
bulunması câizdir. Şerîdler uzun ve sayıları çok olabilir.
Erkeklerin de her renk elbise giymeleri câiz ise de, kırmızı, sarı elbise giyme-
– 594 –