Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

mazsa, bu zarûret kalmıyor) buyuruyor. Zarûret olup olmadığını söylemek, bizim
gibi avâmın, ya’nî müctehid olmıyan din adamlarının işi değildir. Dînimiz, burada
söz hakkını müctehidlere vermişdir. Müctehid olmıyan din adamlarının burada
söz hakları yokdur. Söylerlerse, sözlerinin kıymeti yokdur. Hicretin dörtyüz senesinden
sonra ictihâd derecesine yükselmiş bir âlim yetişmediğini, bulunmadığını
âlimlerimiz sözbirliği ile bildirdiler. Âlimlerimiz, müctehidlerin fetvâlarını bularak,
fıkh kitâblarına yazdılar. Diş çukurundaki yemek artıklarının altına su sızmadığı
zemân gusl abdestinin kabûl olmıyacağı ve bunda zarûret ve harac bulunmadığı
fıkh kitâblarında açıkca yazılıdır. Bunu yukarıda bildirmişdik. Çünki, gusl
abdesti alınacağı zemân, diş çukurundaki ve dişler arasındaki yemek artıklarını temizlemek
mümkindir ve bunu yapmakda harac, ya’nî güçlük yokdur. (Kâmûs) tercemesinde
diyor ki, (Farzı yapmakda haraca sebeb olan, ya’nî yapmağa mâni’
olan zarûret, yâ cebr, zor ile olur. Kadınların saçlarını uzatması böyledir. Çünki, islâmiyyet,
saçlarını kesmelerini yasak etmişdir. Yâhud hasta bir uzvu sıhhate kavuşdurmak
ve tehlükeden korumak için olur. Yâhud da, başka şey yapmağa imkân olmadığı
için olur). Harac bulunduğu zemân, başka mezhebi taklîd mümkin olmaz ise,
zarûret aranır. Kadınların örgülü saçlarını çözmelerinde harac vardır. Bu haracdan
kurtulmak için, başka mezhebi taklîd etmeğe de imkân olmadığı ve saçlarını uzatmalarında
zarûret olduğu için, saçlarının örgülerini açmaları afv olunmuşdur.
Dişi çürüyen, ağrıyan kimse, müslimân, sâlih bir diş tabîbine gider. Diş tabîbi,
pamuk ile ilâc koyarak şiddetli ağrıdan kurtarır. Sonra, bu pamuk atılır. Ağrısı giderilmiş
diş için, ona iki yol gösterir: Birinci yol, çürümüş, telef olmuş dişi çıkarıp,
yerine protez yapdırmasını söyler. İkinci yol, çürümeğe başlamış, hasta dişin sinirini
alıp, dolgu veyâ kaplama, ya’nî kron yapdırmasıdır. Dişin çürümesi yeni başlamış
ise, dolgu yapılarak, çürümesi az veyâ çok zemân durduruluyor. Diş tabîbinin
mehâretine göre, bu diş uzun seneler, râhat kullanılıyor. Çürüme ilerlemiş ise,
dolgu yapılamıyor. Ancak, kaplama yapılarak, dişin yalnız kökünden istifâde ediliyor.
Kökü de çürümüş ise, diş çıkarılıp yerine sun’î diş [protez] takılıyor. Protezi
kullanmak, kaplama gibi, kaplama da dolgu gibi râhat olmuyor. Kaplama ve dolgu,
hasta dişi tedâvî etmiyor. Eski sıhhatine kavuşdurmuyor. Hasta olarak, ağrısız
kullanılmasına yardım ediyor. Dolgusu, kaplaması olan kimse, mâlikî veyâ şâfi’î
mezhebini taklîd edince, özrsüz kimseler gibi tam sevâb kazanıyor. Bu mezhebleri
taklîd imkânı olmasaydı, dolgu ve kaplama zarûret hâline dönerdi. Guslü ve
nemâzları sahîh olurdu. Fekat, özrlü olduğu için sevâbları az olurdu. Görülüyor
ki, başka mezhebi taklîd etmesi, ibâdet sevâbının çok olmasına sebeb olmakda, hem
de dişlerin sökülmesine mâni’ olmakdadır.
Diş de bir uzvdur. Çürük dişi tedâvî etmek zarûret değil midir? Sallanan dişi bağlamanın
zarûret olduğunu siz de bildirmişdiniz diyerek kaplama ve dolgunun zarûret
olacağını söylemek doğru değildir. Çünki, kaplamak ve dolgu yapmak dişi tedâvî
etmek değildir. Çürük dişin sinirini alarak, bunu ölü olarak, protez, ya’nî
sun’î diş gibi kullanmakdır. Protez çıkarılabildiği için câizdir. Kaplama, dolgu, çıkarılamadığı
için, câiz değildir. Bugün ağrıyan dişi protez yapmakda çok acı, harac
olmıyor. Dişin sinirini öldürmek ise, çok acı, pek zahmetli oluyor. (Protezi kullanmakda
harac vardır. Dolguyu, kaplamayı kullanmakda ise yokdur) diyene de şâfi’îyi
taklîd câiz oluyor. Dolgu ve kaplama dişin kökünde zemânla mikrop yuvası meydâna
gelip, çeşidli organlarda hastalık yapıyor. Sun’î diş ise, hiç mikrop yapmıyor.
Diş ağrısı veyâ çürüğü olmadan, zînet için kaplama veyâ dolgu yapdırmış olan
da, gusl abdesti alırken şâfi’î veyâ mâlikî mezhebini taklîd etmelidir. Harac bulunduğu
zemân, başka mezhebi taklîd etmek için, zarûret de bulunması şart olmadığı
İbni Âbidînde, nemâz vaktleri sonunda açıkca yazılıdır. Ağrı, çürük sebebi ile
kaplama, dolgu yapmanın da zarûret olmadığını yukarıda bildirdik. Bunun için, diş
yapdırmış müslimânları pis bilmemeli, bunlara şübheli gözle bakmamalıdır.
– 145 – Se’âdet-i Ebediyye 1-F:10