Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

tün bilgilerini, Kur’ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden almışlardır. Kur’ân-ı kerîmin
ve hadîs-i şerîflerin ma’nâlarını Eshâb-ı kirâmdan öğrenmişlerdir. Kendiliklerinden
hiçbirşey söylememişlerdir. Eshâb-ı kirâmın “radıyallahü teâlâ aleyhim
ecma’în” yolunda oldukları için, bunlara (Ehl-i sünnet vel-cemâ’at) denilmişdir.
Fıkhda mezheb sâhibleri, dört imâmdır. Bunların mezhebleri içinde müctehid-i
fil-mezheb yüksek makâmına yetişenler vardır. Bunlar; Hanefîde, imâm-ı Muhammed
ve imâm-ı Ebû Yûsüf, Şâfi’îde, imâm-ı Nevevî ve imâm-ı Râfi’î, imâm-ı
Muhammed Gazâlî gibi olanlardır. Bunlardan başkasının ictihâdları, bunların ictihâdıdır.
Ya’nî bunların ictihâdına uyarsa, kabûl olunur. Uymazsa, bunlara uydurulabilirse,
uydurulur. Uydurulamazsa, din temelleri bunların üzerine kurulmaz.
Bu işi yapan, ya’nî uyup uymadığını anlıyan, ancak, bu yeni ictihâd sâhiblerinin üstünde,
ilme, derin anlayışa mâlik olanlardır. Bunlar da, o büyük imâmların yetişdirdiği
islâm âlimleri, ya’nî dînini seven ve kayıran âlimlerdir ki, herbiri dünyânın
her yerinde yüksek tanınmışdır. Mektûbunuzda ismi geçen Şemseddîn Sehâvî, tabî’î
bu dâirenin dışındadır. (El-mekâsıd-ül-hasene) ismindeki kitâb da, kıymetli din
kitâblarından sayılmaz. Bunun ölçüsü de, kıymetli islâm kitâblarıdır. Bu kitâblara
uyarsa, kabûl olunur. Uymazsa, evirip çevirip, uydurmağa çalışılır. Uydurulamazsa,
mes’ûliyyeti sâhibine bırakıp, o kitâbdan el çekilir. Dînin temelini kuran
tefsîrler, böyle kitâblarla red ve tenkîd edilmez. Bundan dolayı, Melâhime [ya’nî
büyük savaş, muhârebe] ve mürtekıbe ve müntezıra [Her ikisi de gözetmek, beklemekdir.
Bu üç ilm, muhârebenin netîcesini, önceden keşf etme yollarını öğretir]
hakkında pek az hadîs var demesi, üzerinde durulacak bir noktadır. Hadîslerin az
veyâ çok olması aranmaz. Hadîs olduğu anlaşılınca, bir hadîs-i şerîf de yetişir. Çünki,
Muhbir-i sâdıkdan “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” gelen her habere inanılır.
Azlık ve çokluk, ölçü ile anlaşılır. Az ve çok olması, ne ile ölçülecekdir. Kıymetli
hadîs kitâblarında, bunlar için bulunan hadîs-i şerîflerin sayısı, başka şeyler
için olanlardan dahâ çokdur.
Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” gizli kalması lâzım olan birçok şeyi, Huzeyfet-ibni
Yemâna söyledi. Bu zât ve Ebû Hüreyre “radıyallahü anhümâ” buyurdular
ki: (Server-i âlem “sallallahü aleyhi ve sellem”, âlemin yaratıldığı zemândan,
yok olacağı güne kadar, olmuş ve olacak şeyleri bize bildirdi. Bunlardan bildirilmesi
câiz olanları bildirdik. Örtmesi lâzım olanları, sakladık, bildirmedik.) Bildirilenlerin
hepsi de, belki bizlere gelememişdir. Bizlere gelmiyen hadîs-i şerîflere,
yok denemez. Bununla berâber, Melâhime kitâbları, dînin temelini kuran kitâblardan
değildir. Sakınılacak şeyleri bildirmekdedir. Böyle kitâblarda, mübâlaga bulunur
ve sakınmak, böyle mümkin olur. İslâm dîninin sağlamlığı, Melâhime kitâblarının
doğruluğuna bağlı değildir ki, kitâbların yanlış olması, dîne bir ayb ve kusûr
olsun. Bu kitâblar, târîh gibidir. Târîhler, elbette böyle olur.
Sehâvînin (İmâm-ı Ahmed, üç kitâbın aslı yokdur demişdir) dediğini yazıyorsunuz!
Bu Ahmed, imâm-ı Ahmed ibni Hanbel “rahmetullahi teâlâ aleyh” olmasa
gerek. Çünki, böyle büyük bir imâm, bir kalemde (Üç kitâbın aslı yokdur) demez.
Bu büyük âlimler, şübheli yerleri ayırırlar. Bir kitâbın hepsi yanlışdır demezler.
Bununla berâber, Melâhim, Megâzî [ya’nî harb târîhi] kitâbları, islâm dîninin
kıymetli kitâblarından olmadığı için (Melâhim hakkında, hiç doğru hadîs kabûl etmiyor)
sözünün bir ehemmiyyeti yokdur. Şunu da bildirelim ki, kabûl etmemek,
yok olduğunu bildirmez. Yok olan şeyler, isbât edilemez. Çünki, yokluğu gösteren
şâhid bulunmaz.
Sehâvînin bildirdiğine göre: (İmâm-ı Ahmed “rahmetullahi teâlâ aleyh”, (Tefsîr-i
Kelbî) başdan başa yanlışdır demiş). Yukarıda bildirdiğimize göre, (Tefsîr-i
Kelbî) zâten dînin temel kitâbı değildir. (Mukâtil tefsîri) de böyledir.
Şevkânînin (Tefsîr-i Hakâyık [Sülemî]) gibi, sôfiyye tefsîrleri, tefsîr değildir, dediğini
yazıyorsunuz. Yukarıda tefsîrler için verilen bilgi, bu tefsîri de içine al-
– 415 –