Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

(Muharremât) faslı sonunda diyor ki, (Babası meclisde hâzır olup râzı oldum derse,
nikâhı sahîh olur). Bunun gibi, (İbni Âbidîn) ve (Kitâb-ül-fıkh alel-mezâhib-ilerbe’a)
ve (Ni’met-i islâm)da, nikâh yapılmasını anlatırken diyorlar ki, (kadın, boşanmak
benim elimde olmak üzere seninle evleniyorum der ve erkek de bunu kabûl
etdim derse, hem nikâh sahîh olur, hem de, kadının boşanması kendi elinde de
olur). Zevci ve mahremi olmıyan kadının sefere, meselâ hacca gidebilmesi için ve
Hulle için evlenecek kadının böyle şart yapmaları uygun olur. Görülüyor ki, (İslâm
dîninde boşamak yalnız erkeğin elindedir. Kadın erkeğin elinde oyuncak gibidir)
gibi sözler doğru değildir. İslâm dînini bilmiyenler böyle yalan ve iftirâ ederek, gençleri
müslimânlıkdan soğutuyorlar. Yukarıdaki yazı, nikâh yapılırken, boşanmak hakkının
zevceye (Tefvîd) edileceğini, zevcenin de, dilediği zemân boşanabileceğini açıkca
göstermekdedir. Talâk maddesi sonunda, (Tefvîd) kelimesine bakınız!
Nikâh sözleşmesinde, fâsid bir şartın yapılması söylenirse, nikâh sahîh olup, şart
bâtıl olur. Mehr vermemek üzere seni nikâh etdim derse, nikâh sahîh olur. Şart fâsid
olup, mehr-i misl lâzım olur.
MEHR — (Kitâb-ül-fıkh alel-mezâhib-il-erbe’a)da diyor ki, (Mehr, evlenecek
erkeğin vereceği altın, gümüş, kâğıd para veyâ herhangi bir mal yâhud bir menfe’at
demekdir. Mehr iki kısmdır. Birincisinin verilmesi, nikâh yapılınca vâcib olur ve yarısı
veyâ hepsi sâkıt olabilir. Buna, (Mehr-i mu’accel) denir. İkincisinin mikdârı da
nikâh yapılırken belli edilir ise de, verilmesi, üç şeyden biri hâsıl olunca vâcib
olur ve hiçbir sebeble azalmaz. Buna, (Mehr-i müeccel) denir. Her iki mehr, nikâhda
bildirilmedi ise, (Mehr-i misl) verilmesi lâzım olur. Zevce firkate, ya’nî ayrılmağa
sebeb olan birşey yaparsa, meselâ irtidâd eder veyâ (Hurmet-i musâhere)ye sebeb
olursa, mehr-i mu’accelin hepsi sâkıt olur, verilmez. Erkek boşarsa veyâ firkate
sebeb olanı yaparsa, bunun yarısı sâkıt olup, yarısı verilir. Mehr-i müeccelin verilmesini
vâcib kılan üç şey, vaty, halvet ve ikisinden birinin ölmesidir. Bu üçünden
biri hâsıl olunca, ödenmemiş mu’accel mehr de sâkıt olmaz ve azalmaz. Vaty veyâ
halvet hâsıl olunca, bütün mehr nikâhda karârlaşdırılan vakti gelince veyâ firkat hâlinde
tâm olarak ödenir. Zevce ölünce, zevc, zevcenin vârislerine verir. Zevc ölünce,
mîrâsından zevcesine verilir. Zevc ile zevce arasında olan meşrû’ halvet, yabancı
kadın ile olan harâm halvet gibi değildir. Yanlarında hissen veyâ şer’an yâhud tabî’aten
vatya mâni’ bir sebeb bulunursa, meşrû’ halvet olmaz. İkisinden birinin hasta
olması, ihrâmlı olması, farz nemâzda, Ramezân orucunda olması, kadının hayz
veyâ nifâs hâlinde olması, yanlarında akllı bir çocuk bulunması bu halvete mâni’ olur.
Zevce, mehrini zevcine, ölmüş ise, vârislerine hediyye edebilir. Zevcenin babası,
kızının mehrini dâmâdına hediyye edemez). (İbni Âbidîn)de diyor ki, (Zevce, alacaklısını
mehri ile zevcine havâle edebilir. Mehrini başkasına hediyye edip, mehri
kabz için onu vekîl edebilir. Çünki, alacak ancak borcluya hediyye edilir. Başkasına
hediyye edebilmek için, kabz etmeğe onu vekîl etmesi lâzımdır).
(Fetâvâ-yı Hindiyye)de diyor ki, (Nikâh akd edilirken tek mehr söylenip, ne kadarı
mu’accel olduğu bildirilmedi ise, âdete ve zevcenin emsâline göre, söylenilenin
bir mikdârı mu’accel olur. Mehrin hepsi mu’accel denildi ise, hepsi mu’accel olur.
Hepsi belli târîhde verilmek üzere müeccel olup, ödeme târîhi gelince, zevce mehrini
alabilmek için kendini zevcinden men’ edemez. Mehr bir sene sonra müeccel
olup zevc bir seneden önce vatyı şart etmiş ise, mehr vermeksizin vaty câiz olur. Şart
etmemiş ise, imâm-ı Muhammede “rahmetullahi teâlâ aleyh” göre yine böyledir.
Mehr-i mu’acceli vermeden önce vatyı şart etmiş ise, câiz olur. Mehrin bir kısmı
mu’accel, bir kısmı da müeccel ise, zevce vaty edilmiş olsa bile, mehr-i mu’accelin
hepsini almadıkca, zevci ile sefere gitmeğe, vatye ve halvete mâni’ olabilir.
Nikâh akd edilirken, mehr-i müeccelin belli bir târîhde ödenmesini şart etmek,
söz birliği ile câizdir. Talâk olunca, mehrin ödeme târîhi beklenir. Ödeme târîhi
belli değilse, boşarken hemen ödenir. Ric’î talâkda zevc ric’at edince, tekrâr
– 568 –