Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

malarını men’ etdi. Ehl-i sünnet âlimleri “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în” ile
görüşmeği, Ehl-i sünnet kitâblarını okumağı şiddetle yasak etdi. İlm-i zâhirin çoğalması,
ilm-i bâtını örter, söndürür dedi. İslâmiyyet ile alay etdi. Allahü teâlânın
emrlerini, yasaklarını inkâr etdi. Hayvanlar gibi, dinsiz, kanûnsuz yaşamak yolunu
tutdular).
İsmâ’îlîlerin (Süleymâniyye) kolunun kurucusu olan Süleymân bin Hasen, 1005
[m. 1597] de ölmüşdür. (Nühab-ül-mültekıta) kitâbında, bu fırkanın gizli felsefesini
uzun açıklamakdadır.
7 — YEZÎDÎLER: Seyyid Şerîf-i Cürcânînin (Ta’rîfât) kitâbında kısaca ve (Milel-nihal)
kitâbında geniş yazıldığı gibi, Hâricîler yedi fırkadır. Bunlardan (İbâdıyye
fırkası) Abdüllah bin İbâd adındaki kimsenin kurduğu fırkadır. Bu adam,
hazret-i Alî, hazret-i Mu’âviye ile, hakem yapmak sûreti ile uyuşduğu için, hazret-i
Alîden ayrıldı. Trablusgarba gitdi. Orada İbâdıyye fırkasını kurdu. Bundan
sonra, adamları [153] yılında, halîfeye ısyân edip Trablusgarbı ele geçirdiler.
Kendilerinden başka olan müslimânlara kâfir dediler. Harb zemânlarında mallarını
almak câizdir dediler. Büyük günâh işliyen mü’min değildir dediler. Hazret-i
Alîyi ve Eshâb-ı kirâmdan çoğunu kâfir bildiler. 1129 [m. 1717] da tevellüd
ve 1222 [m. 1808] de vefât eden Abdül’azîz bin İbrâhîm adındaki biri (Kitâb-ünnîl)
adında kitâb yazarak, İbâdîlerin Cezâyirde çoğalmasına sebeb oldu. 749 [m.
1349] da ölen İsmâ’îl Cîlâtînin (Kavâid-ül-islâm) kitâbına da çok önem veriyorlar.
Bu kitâb Mısrda basılmışdır.
İbâdıyye fırkası dörde ayrıldı: Bunlardan Yezîd bin Enîsenin adamlarına (Yezîdî)
denildi. Bunlar, Acemden bir Peygamber gelecek, buna, gökde yazılmış bir
kitâb inecek, Muhammed aleyhisselâmın dîninden çıkacak, Sâbi’iyye olacak,
ya’nî yıldızlara tapınacak diyorlar. Küçük, büyük her günâhı işliyen kâfir olur diyorlar.
1385 [m. 1966] mart ayında Irâkdan Anadoluya gelen Yezîdî şeyh Emâvînin bildirdiğine
göre, Yezîdîliği yayan adam, Adî adında bir Sûriyelidir. Abbâsîlerin baskısından
kaçarak, Irâkın şimâlinde Sengal dağlarının ortasındaki Lâdeş vâdisine
sığınmış, Adeviyye adında bir yol kurmuşdur. Kürdler ve arablar arasına yayılan
bu inanışa Yezîdîlik denildi. 550 [m. 1154] de, seksen yaşında öldü. Yerine kardeşinin
oğlu ikinci Adî geçdi. Bundan sonra, bunun oğlu şeyh Hasen reîs oldu. Bunun
zemânında çoğaldılar. Seksenbin oldular. Yezîdîlerin inanışları, müslimânlıkla
hıristiyanlık inanışlarının karışığıdır. (Kitâb-ül-celve) adındaki en önemli kitâbları
arabî ve kürdce olup, Maksimilyan Bütner tarafından almancaya terceme
edilmiş ve 1331 [m. 1913] yılında basılmışdır. Şeytâna tapınırlar. İblîse melek ve tâvus
derler. Şeytâna söğeni öldürürler. Derdleri, belâları İblîs yaratır derler. Müslimânlardan
ve hıristiyanlardan işitdikleri şeyleri, Yezîdîlik olarak anlatırlar. Müslimânların
îmânının ve ibâdetlerinin hiçbiri bunlarda yokdur. Lâdeş vâdisindeki
Baadır köyünde bulunan ölülerini gidip dolaşmağa, hac derler. Bunu eylül ayında
yaparlar. Hergün güneş doğarken, ona karşı dururlar. Sabâh, ilk ışık gelen toprağı
öperler. Güneş batarken de, ona yalvarırlar. Bu yapdıklarına, nemâz kılmak,
ibâdet etmek derler. Ocak ayında, üç gün oruc tutarlar. Bu çeşidli işlerini, nemâz,
oruc, hac, ibâdet diye anlatırlar. Bu sözlerini işiten, bunları müslimân sanır.
Yezîdîlerin okuma, yazma öğrenmesi, büyük günâhdır. Bunun için, çok geri ve câhildirler.
Müslimânlıkdan haberleri yokdur. Sakal kesmeleri de günâhdır. İnsanları,
dünyâda ve âhıretde sıkıntılara sürükliyen bu tuhaf dîne karşı, ilk olarak, Mûsul
emîri, İmâdüddîn-i Zengî harekete geçerek, kumandanı Bedreddîn-i Lü’lüü,
şeyh Hasenin üzerine yolladı. Onları dağıtdı. Başkanları Emâvîye göre, bugün, onmilyon
yezîdî vardır. Bunlar, Irâkda, Sûriyede, Yemende, Azerbaycânda, Türkiyede
ve Hindistânda bulunmakdadır. Câhil olduklarından, komünistlik propagandalarına
çabuk aldanmakdadırlar. Rusyada üçmilyon komünist Yezîdî bulunduğu-
– 489 –