Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

kat, şunu da bilmelidir ki, sekrin çeşidli dereceleri, muhtelif mertebeleri vardır. Sekri
çok olanın, sözlerindeki uygunsuzluk da çok olur. Bâyezîd-i Bistâmînin sekri çok
olduğundan, (Benim bayrağım, Muhammed aleyhisselâmın bayrağından dahâ
yüksekdir) demişdir. Sahv hâlinde olanlarda, sekr hiç bulunmaz sanmamalıdır.
Sekrsiz olan sahv, noksânlıkdır. Hâlis, karışıksız sahv, avâmda bulunur. Sahv hâline
kıymet verenler, sahvın çok olduğu hâli demişlerdir. Sekr bulunmıyan sahvı
demek istememişlerdir. Sekre kıymet verenler de, sekrin dahâ çok bulunduğu hâli
söylemişlerdir. Çünki, sahv karışmamış olan hâlis sekr, âfetdir, felâketdir. Cüneyd-i
Bağdâdî “kuddise sirruh”, sahv sâhiblerinin reîsi olduğu hâlde ve sahv
sekrden dahâ kıymetlidir dediği hâlde, sekr karışık olan o kadar sözleri vardır ki,
saymakla bitmez. (Bilen de Odur. Bilinen de Odur) ve (Suyun rengi, içinde bulunduğu
kabın rengidir) ve (Hâdis, kadîme yaklaşınca, eseri, izi kalmaz) sözlerini o
söylemişdir. (Avârif) kitâbının sâhibi [Şihâbüddîn-i Sühreverdî], sahv sâhiblerinin
üstünlerinden iken kitâbında sekr karışık o kadar çok ma’rifetler vardır ki, sayılmakla
bitmez. Bu fakîr [ya’nî İmâm-ı Rabbânî hazretleri], onun sekr karışık
ma’rifetlerinden birkaçını toplamışdım. Evliyânın gizli ma’rifetleri açığa vurmaları,
hep sekr karışık hâllerinde olmuşdur. Övünmeleri, üstünlük göstermeleri
de, hep sekrdendir. Kendisinin başkasından dahâ kıymetli olduğunu bildirmeleri,
hep sekrden ileri gelmekdedir. Hâlis sahv hâlinde, esrârı meydâna çıkarmak, bu
yolda küfr sayılır. Kendini başkasından üstün bilmek de, şirk olur. Sahv hâlinde
biraz sekr bulunması, yemeğe lezzet vermek için tuz karışdırmağa benzer. Tuzsuz
ta’âm, tadsız olur. Kimse beğenmez. Fârisî beyt tercemesi:
Eğer aşk olmasaydı, aşk derdi olmasaydı,
Bu kadar tatlı sözü, kim söyler, kim duyardı!
Şeyh Abdülkâdir-i Geylânî “kuddise sirruh” hazretlerinin, (iki ayağım, Evliyânın
hepsinin boyunları üzerindedir) sözünü sekr hâlinde söylemiş olduğunu,
(Avârif) kitâbının sâhibi “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” bildiriyor. Böyle bildirmesi,
bu sözün kusûr olduğunu anlatmak için değildir. Onu övmek içindir.
Çünki bildiğini söylemişdir. Övünmeği, üstünlüğü bildiren böyle sözler, ancak sekr
karışık hâllerde söylenir. Hiç sekr bulunmıyan sahv hâlinde böyle konuşamazlar.
Bu fakîr [ya’nî imâm-ı Rabbânî “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz”], bütün yazılarımda,
bu tâife-i aliyyenin ilmlerini, esrârını açıklamakdayım. Bütün bunların tam
sahv hâlinde yazılmış oldukları hâtır-ı şerîfinize gelmesin! Hiç öyle değildir. Çünki,
bunları açıklamak, bu yolda harâmdır ve çirkindir ve gevezelik olur. Çok kimseler
vardır ki, hiç sekr karışmamış sahv hâlinde, çok konuşurlar. Bunlar, niçin böyle
esrâr söylemezler? İnsanları hayrete düşürmezler? Fârisî beyt tercemesi:
Hâfızın feryâdı boşuna değildir,
Sözlerinde şaşılacak çok şey vardır!
Efendim, esrârı ortaya dökmek olan böyle sözler, herkesin anladığı ma’nâ ile söylenmiş
değildirler. Bu yolun büyükleri “kaddesallahü teâlâ esrârehüm”, her zemân
böyle şeyler söylediler. Bunları söylemek, bu büyüklerin âdeti olmuşdur. Bu fakîrin
ortaya çıkardığı bir yenilik değildir. (Bu, islâmda ilk kırılan şişe değildir) sözünü
burada tekrârlamak yerinde olur. O hâlde, bu gürültüler, bu sataşmalar niçindir?
Eğer islâmiyyete uygun görünmiyen bir söz varsa, ufak bir yardımda bulunarak,
ona islâmiyyete uygun ma’nâ verilebilir. Böylece, bir müslimâna kötü gözle bakmakdan
kurtulmak lâzım olur. Kötü işleri yaymak ve fâsıkın yüz karasını ortaya koymak,
dînimizde harâmdır ve çirkin bir işdir. Bir zan ile, bir şübhe ile, bir müslimâna
kötü damgası basmak uygun mudur? Yer yer dolaşıp, onu sapık olarak yaymağa
çalışmak bir din adamına yakışır mı? Müslimân olan ve müslimânları seven bir
kimse, bir insandan islâmiyyete uygun görünmeyen bir söz işitince, bu söyliyeni incelemelidir.
Söz sâhibi, sapık ve zındık ise, buna cevâb vermeli, doğrusunu söyle-
– 958 –