Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

üyelerinden Ahmed Dâvüdoğlu, 1394 [m. 1974] senesinde İstanbulda basılan (Dîni
ta’mîr da’vâsında din tahrîbcileri) kitâbında, Muhammed Âkifin de sâir reformcular
gibi, ilhâmı doğrudan doğruya Kur’ân-ı kerîmden almak istediğini bildirmekdedir.
44, 1160, 1170.
628 — MUHAMMED AKKERMÂNÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Doksanaltıncı
[96] sırada, Akkermânî ismine bakınız!
629 — MUHAMMED ALÎ PÂŞA “rahmetullahi teâlâ aleyh”: 1183 [m. 1769]
de Kavalada tevellüd, 1266 [m. 1849] da Mısrda vefât etdi. [1215] de Mısr vâlîsi oldu.
Dînine bağlı iyi adam idi. Bundan sonra, Mısr bozuldu. 461, 1119, 1184.
630 — MUHAMMED ARABÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin Tebbânî
Magribî, (İfâde-tül-ahyâr) kitâbının yazarıdır. Bu kitâbı iki cilddir. Mekkede
basılmışdır. Burada, Abdühün Ehl-i sünnete karşı yapdığı haksız hücûmları açıklamakda,
herbirine cevâb vermekdedir. 461.
631 — MUHAMMED BÂBÂ SEMMÂSÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: İslâm
âlimlerinin büyüklerindendir. Râmîten ile Buhârâ arasında Semmâs köyünde tevellüd,
755 [m. 1354] de orada vefât etdi. Alî Râmitenînin halîfesidir. Çok kerâmetleri
görüldü. 969, 1097.
632 — MUHAMMED BÂKÎ-BİLLAH “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Babası
kâdî Abdüsselâm Semerkandîdir. Sôfiyye-i aliyyenin büyüklerindendir. Rûh ilmlerinin
mütehassısı idi. İmâm-ı Rabbânî Ahmed-i Fârûkînin “kuddise sirruhümâ”
üstâdıdır. 971 [m. 1563] senesinde Kâbil şehrinde tevellüd etdi. Kâbilden Semerkanda
gidip, zâhir ilmlerinde yüksek dereceye yetişdikden sonra, hâce İmkenegî
hazretlerinin sohbet ve teveccühleri ile de şereflenerek vilâyetin yüksek mertebelerine
kavuşdu. Şâh-ı Nakşîbend ve Ubeydüllah-i Ahrâr hazretlerinin rûhâniyyetlerinden
de feyz alarak (Üveysî) oldu. İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin eshâbından
mevlânâ Bedreddîn-i Serhendî (Hadarât-ül-kuds) adındaki fârisî kitâbında, hayâtını
ve kerâmetlerini uzun yazmakdadır. Bu kitâb, fârisî olup, Bâyezîd kütübhânesi
(Veliyyeddîn) kısmında [1788] sayıda mevcûddür. Muhammed Bâkî-billah,
Delhîde 1012 [m. 1603] senesinde vefât etdi. Kutabrol denilen yerdeki mescidinin
yanında ziyâret edilmekdedir. Türbesinin şarkında vâlidesi ile oğlu Ubeydüllah,
garbında diğer oğlu Abdüllah medfûndur. 1387 [m. 1967] de Lâhorda basılan
(Külliyât-i Bâkî-billah) kitâbında, hayâtı ve mektûbları yazılıdır. (Hadarât-ülkuds)
kitâbı da, 1391 [m. 1971] de Lâhorda basılmışdır. 312 sahîfedir. 696, 750, 775,
935, 940, 953, 954, 959, 962, 966, 969, 1061, 1111, 1179.
633 — MUHAMMED BÂKIR “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Oniki imâmın beşincisidir.
Zeynel’âbidîn Alî bin imâm-ı Hüseynin oğlu, imâm-ı Ca’fer-i Sâdıkın babasıdır.
[57] senesinde Medînede tevellüd, 113 [m. 732] senesinde vefât etdi. Medînede,
Bakî’de, babasının yanındadır. 62, 442, 1084, 1197.
634 — MUHAMMED BÂKIR-I LÂHORÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Babası
Şerefeddîndir. Muhammed Ma’sûm Fârûkînin halîfelerindendir. İmâm-ı Rabbânî
hazretlerinin (Mektûbât)ını 1080 [m. 1669] senesinde fârisî olarak hulâsa etmiş,
(Kenz-ül-hidâyât) adını vermişdir. Ayrıca fârisî (Ürve-tül-vüskâ) kitâbını
yazmışdır. 1080 [m. 1669]de vefât etmişdir.
635 — MUHAMMED BEDEVÂNÎ: Seyyid Nûr ismine bakınız! 1170.
636 — MUHAMMED BEHÂEDDÎN-İ BUHÂRÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”:
Yüzaltmışıncı [160] sırada Behâeddîn-i Buhârî ismine bakınız!
637 — MUHAMMED BİN ABDÜLLAH “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Veliyyüddîn
hatîb-i Tebrîzî, şâfi’î hadîs âlimlerindendir. 749 [m. 1348] senesinde vefât etdi.
İmâm-ı Begavînin (Mesâbîh) kitâbına ek ve açıklamalar yaparak (Mişkât-ül-
Mesâbîh) adını verdiği kitâbı meşhûrdur. 458.
– 1141 –