Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

fir çocuklarını Cehenneme sokmıyacakdır. Âkıl ve bâlig oldukdan, ya’nî evlenecek
çağa geldikden sonra, Muhammed aleyhisselâmın dînini duymadan ölen kâfirlere
de azâb yapmıyacakdır. Bunlar, islâm dînini, Cenneti, Cehennemi işitdikden
sonra, merak etmez, öğrenmez ise, inâd edip inanmazsa, o zemân azâb göreceklerdir.
Âkıl ve bâlig olanlar, ana babanın, muhîtin yapmış oldukları eski te’sîrlerin
altında kalmaz. Eğer kalsaydı, elli seneden beri islâm memleketlerinde, islâm
terbiyesi altında yetişen yüzbinlerle müslimân evlâdı, islâm düşmanlarının yalanlarına,
iftirâlarına aldanmaz, dinsiz, mürted ve hattâ din düşmanı olmazdı.
Bunlar, âkıl ve bâlig oldukdan sonra, hattâ kırkından sonra, hattâ, hoca, hâfız oldukdan
sonra, dinden çıkmakda, hattâ din düşmanı olmakda, hattâ din düşmanlığında
önderlik yapmakdadırlar. Anasına, babasına, komşularına ve akrabâsına,
yobaz, gerici, mürteci’, şerî’atcı, ileri sağcı diyerek alay etmekdedirler. Bu pek acı
misâller, ana baba terbiyesinin te’sîrinin devâmlı olmadığını açıkca göstermekdedir.
Bunun içindir ki, bugün dinden çıkmak, bütün dünyâyı saran bir âfet, fecî’ bir
akıntı hâlindedir. Genç, ihtiyâr, bu felâkete kapılmıyan pek az kimse kalmışdır. Diğer
tarafdan, birçok kâfirlerin, ilm, fen adamlarının müslimân olduğunu görüyoruz.
Pek az olsa da, dînini değişdirmiyenlerin bulunması, ana terbiyesinin te’sîrinin,
ba’zan da devâmlı olduğunu gösteriyor denirse, bir çocuğun müslimân evlâdı
olması, islâm terbiyesi ile yetişmesi, Allahü teâlânın bir ihsânıdır. Kâfir çocuklarına
bu ihsânı yapmıyor. Fekat, kimseye ihsân yapmağa mecbûr değildir. İhsân
yapmamak zulm olmaz. Meselâ, bakkaldan bir kilo pirinç alsak, tam bir kilo dartması
adâletdir. Noksan dartarsa zulm olur. Biraz fazla verirse ihsân olur. Bu ihsânı
istemek, kimsenin hakkı değildir. İşte, Allahü teâlânın islâm terbiyesi ile yetişdirmesi,
büyük ihsânıdır. Dilediğine ihsân eder. Kâfir çocuklarına bu ihsânı yapmaması
zulm olmaz. İhsân etdiği kimseler kâfir olursa, bunların cezâsı, azâbı da,
katkat ziyâde olacakdır. İmâm-ı Rabbânî “rahmetullahi teâlâ aleyh” ikiyüzellidokuzuncu
mektûbunda buyuruyor ki, (Bu fakîre göre, dağda yetişip, hiçbir din
duymayıp, puta tapan müşrikler, Cennete ve Cehenneme girmiyecekler, hesâb yapılırken,
zulmleri kadar azâb çekeceklerdir. Sonra hayvanlar gibi, yok edileceklerdir.
Küçük iken ölen kâfir çocukları ve Peygamberlerden haberi olmıyanlar da
böyle olacaklardır.)]
AKLIN TEFSÎRİ
Akl, bir (Kuvve-i derrâke)dir. Ya’nî anlayıcı bir kuvvetdir. Hakkı bâtıldan, iyiyi
kötüden, fâideliyi zararlıdan ayırd etmek için yaratılmışdır. Bunun için, hakkı
bâtıl ile karışdırabilecek olan insanda, cinde ve meleklerde akl yaratılmışdır. Allahü
teâlânın kendisinde ve Ona âid bilgilerde, hakkın bâtıl ile karışdırılması
olamıyacağından, o bilgilerde, akl yalnız başına sened olamaz. Mahlûklara âid bilgilerde,
hakkı bâtıl ile karışdırmak mümkin olduğundan, bu bilgilerde aklın işe karışması
doğru olur. Allahü teâlâya âid bilgilerde hakkı bâtıl ile karışdırmak isti’dâdı
olmadığından, akl, o bilgilerde yürüyemez. Rubûbiyyet, yaratıcılık, her bakımdan
bir olmak ister. Ayrılık olmadığı için, orada aklın işi yokdur.
Akl, bir ölçü âletidir. Allahü teâlâya âid bilgilerde, kıyâs [ölçmek] olamaz.
Mahlûklara âid bilgilerde, kıyâs olup, doğru kıyâs etdi ise sevâb kazanır. Yanlış kıyâs
etdi ise afv olur. Allahü teâlâya âid bilgilerde kıyâs olsa, şâhid ile gâibe istidlâl
[bilinmiyeni, bilinene benzeterek anlamağa çalışmak] lâzım olur. Ya’nî, anlaşılmıyan
şeyleri, bilinen şeyler gibi sanmak olur. Akl ve ilm adamlarının hepsi, şâhidden
gâibe istidlâlin bozuk bir yol olduğunu, sözbirliği ile bildirmekdedir. Akl,
yalnız, Allahü teâlânın varlığını isbât etmekde biraz iş görür. Bu bilgi, derin ve güçdür.
Önce, aklın müşekkik mi, mütevâtî mi olduğunu anlıyalım:
(Mütevâtî) ne demekdir? Mütevâtî, bir cins içinde bulunan ferdlerin hepsinde
müsâvî mikdârda bulunan sıfat demekdir. İnsanlık ve hayvanlık sıfatları gibi. İn-
– 404 –