Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

olmadan, Şâfi’î mezhebine uygun olarak yeniden nikâh yapmaları câiz olur. Şâfi’î
mezhebini taklîde başladıkları ânda eski nikâhları bâtıl olur. Şâfi’î mezhebini
taklîde başlamadan önce nikâhları bâtıl olmaz. Önceki evliliklerinin harâm olmadığı
ve mevcûd çocukları habîs olmadıkları (Bezzâziyye) fetvâsında da yazılıdır.
Nitekim, niyyet etmeden aldığı abdest ile öğleyi kılan hanefînin nemâzı sahîh
olur. İkindiden sonra, Şâfi’î mezhebini taklîde başlarsa, niyyet ederek yeniden abdest
alması lâzım olur ise de, öğle nemâzını kazâ etmesi lâzım olmaz).
Bir kimsenin, boşamağı ve köle âzâd etmeği (Temlîk) etmesi, ya’nî mülke ve sebeb-i
mülke bağlaması, Hanefî ve Mâlikî mezheblerinde câizdir. İmâm-ı Şâfi’î ve
Ahmed bin Hanbel “rahmetullahi teâlâ aleyhimâ” ise, câiz değildir dedi.
(Mecmû’a-i Zühdiyye) kitâbında diyor ki, talâk, ipi çözmek demekdir. Bâin olan
talâkda nikâh derhâl bozulur. Böyle boşanmada, erkek, iddet içinde nikâhı tâzeleyemez.
Kadınla bir araya gelemez. Ric’î talâkda nikâh, iddet zemânı bitince bozulur.
Zevc ve zevceden biri mürted olursa, nikâh fesh olur ki, buna talâk denmez.
İslâmiyyete uymıyan, kötü huylu olan kadını boşamak câiz ise de, iyi kadını keyf
için boşamağı, Allahü teâlâ beğenmez. Bir def’ada üç kerre talâk vermeğe, (Bid’at
talâk) denir. Özrsüz üç talâkla boşamak harâmdır. Her talâkda iddet zemânı geçinceye
kadar, erkeğin kadına nafaka [ev kirâsı, yiyecek, giyecek] vermesi farzdır.
Bu zemânda, kadın başka erkekle evlenemez. Serhoşun ve işkence ile cebr olunan
kimsenin ve şaka olarak söyliyenin sözü ile de kadın boşanmış olur. Cebr ile yazdırılan
talâk mektûbu ile vâki’ olan talâkdan vazgeçilebilir. Serhoş iken ve şaka olarak
yazılan mektûbla ise, boşanır. Şâfi’î mezhebinde, serhoşun sözü ile, talâk vâkı’
olmaz.
Maraz-ı mevtinde iken zevcesini bâin olarak boşarsa ve zevcesi bunu istemiyerek
kabûl edip mehr-i müeccelini alırsa, kadın iddet içinde iken hasta ölürse, kadın,
bunun mîrâsına vâris olur. Fekat, talâkı kadın istemiş olup ve bâin olarak veyâ
üç talâkla boşamış ise veyâ kadına, istediğini yapacağım deyip, o da, beni boşa
demiş ise, iddet içinde ölse de, vâris olamaz.
Halvet olsun olmasın, hiç vaty olunmamış zevcesine, (Seni boşadım) derse veyâ
vatydan sonra (Sen bâin olarak boşsun) veyâ (Sen elbette boşsun), (Benden çok
uzaksın) derse veyâ (Çirkin talâk, şeytân talâkı, bid’at talâkı, en kötü talâk, dağ
gibi talâk, şiddetli talâk) ve benzerleri gibi çokluk bildiren kelimelerle boşarsa, bir
(Talâk-ı bâin) ile boşamış olur. Bâin, ayırıcı demekdir. Bunları söylerken iki veyâ
üç niyyet ederse, iki veyâ üç kerre, (Üç kerre boşsun) deyince, üç kerre bâin boşamış
olur. (Ben senden boşum) veyâ (Senden çok uzağım) demekle talâk olmaz.
Çünki, kadına talâk verilir. Ya’nî nikâh bağının kadına olan ucu çözülür, erkeğe
olanı çözülmez. Fekat, (Ben senden bâinim) veyâ (Sana harâmım) der ve niyyet
ederse, bâin boşamış olur.
(Ben sana zevc değilim) veyâ (Sen bana zevce değilsin) dese, yâhud kadın
(Sen bana zevc değilsin) deyip de, erkek (Evet) dese, talâk niyyeti yoksa, boş olmaz.
(Senin zevcen var mı?) diye sorulunca (Yok) dese, talâk olmaz. Fâsid olan
nikâhın talâkı olmaz. O kadını, sonra sahîh nikâhla alabilir. Zevcesinin veyâ başkasının
mal vermesi şartı ile boşamak câizdir ve talâk-ı bâin olur.
Erkeğin talâk hakkını başkasına bırakması üç dürlü olur:
1 — Tefvîd: Buna Temlîk de denir. Talâkı zevcenin mülküne bağlamakdır.
Zevc, zevcesine (İşin, senin elinde olsun) veyâ (Kendini sen boşa) yâhud (Diler isen
boşsun) gibi üç cümleden birini söylemesi ile olur. Kadın, ancak o meclisde kendisini
boşayabilir. Erkek, sözünden vaz geçemez. Kadın, erkeği boşayamaz. Kendisine
boşanmak hakkı verilen kadın, erkeğine, (Seni boşadım) derse, boşanmaz.
(Kendimi boşadım) demesi lâzımdır. (Ni’met-i islâm)da diyor ki, (Tefvîd, zevcenin
arzûsuna bırakılarak, (Ne zemân istersen) ilâve edilirse, o meclise mahsûs olmaz.
Zevce, istediği zemân, kendini boşayabilir. Bir kadın, kendini bir erkeğe ni-
– 582 –