Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

72 — BAYRAM NEMÂZLARI
Şevvâl ayının birinci günü fıtr bayramının, Zilhiccenin onuncu günü de, kurban
bayramının birinci günleridir. Bu iki günde, güneş doğdukdan ve kerâhet vakti çıkdıkdan
sonra, ya’nî İşrak vaktinde, iki rek’at bayram nemâzı kılmak, erkeklere vâcibdir.
Bayram nemâzlarının şartları, Cum’a nemâzının şartları gibidir. Fekat,
burada hutbe sünnetdir ve nemâzdan sonra okunur. Fıtr bayramında nemâzdan önce
tatlı [hurma veyâ şeker] yimek, gusl etmek, misvâk kullanmak, en yeni elbise
giymek, fıtrayı nemâzdan önce vermek, yolda yavaşca tekbîr okumak müstehabdır.
Kurban bayramı nemâzından önce birşey yimemek, nemâzdan sonra, önce
kurban eti yimek, nemâza giderken, yüksek sesle, özrü olan yavaşça (Tekbîr-i teşrîk)
getirmek müstehabdır. (Halebî-yi kebîr)de diyor ki:
(Bayram nemâzları iki rek’atdir. Cemâ’at ile kılınır. Yalnız kılınmaz. Birinci
rek’atde, Sübhânekeden sonra, üç kerre (Tekbîr-i zevâid) söylenir. Ya’nî, eller üç
def’a kulaklara kaldırılıp, birinci ve ikincisinde, iki yana uzatılır. Üçüncüsünde, göbek
altına bağlanır. İmâm efendi yüksek sesle, Fâtiha ve zamm-ı sûre okudukdan
sonra, doğru rükü’a eğilinir. İkinci rek’atde, önce Fâtiha ve zamm-ı sûre okunup,
sonra, iki el, yine üç kerre kulaklara kaldırılır. Üçünde de yanlara sallandırılır. Dördüncü
tekbîrde, kulaklara kaldırılmayıp, rükü’a eğilinir. Birinci rek’atde beş,
ikinci rek’atde dört tekbîr getirilmekdedir). Bu dokuz tekbîrde ellerin nereye
götürüleceğini unutmamak için, kısaca (İki salla, bir bağla. Üç salla, bir eğil) diye
ezberlenir. (Mâ-lâ-büdde)de diyor ki, (Cemâ’ate yetişemiyen, bayram nemâzını
kazâ etmez. Özr ile kılamazlarsa, îyd-i fıtrda bayramın ikinci günü, îyd-i edhâda
üçüncü günü de kılarlar).
(Îyd), bayram demekdir. Her yıl, Ramezân ayında ve Arefe gününde günâhları
afv edildiği için müslimânların sevindikleri, sürûrlarının avdet etdiği, tekrâr geldiği
için (Îyd) denildi. Bayramın birinci günü, Cum’a gününe rastlarsa, Hanefî mezhebinde,
hem bayram, hem de, Cum’a nemâzını kılmak lâzımdır. Kendi vaktlerinde
kılınırlar. Bayram sabâhı, cenâze olursa, önce bayram nemâzı kılınır. Sonra cenâze
nemâzı kılınır. Çünki, bayram nemâzı, herkese vâcibdir. Cenâze nemâzı, bayram
hutbesinden önce kılınır.
Arafâtda bulunmıyan insanların, Arefe günü bir yerde toplanarak, hâcılar gibi
yapmaları mekrûhdur. Fekat, va’z dinlemek için veyâ başka ibâdet için toplanmak
câizdir. [Seksendördüncü maddeye bakınız!].
İmâmeyne göre, Arefe günü, ya’nî Kurban bayramından önceki gün sabâh nemâzından,
dördüncü günü ikindi nemâzına kadar, yirmiüç vaktde hâcıların ve
hacca gitmiyenlerin, erkek kadın herkesin, cemâ’at ile kılsın, yalnız kılsın, farz nemâzda
veyâ bu bayramdaki farzlardan birini, yine bu bayram günlerinden birinde
kazâ edince, selâm verir vermez, (Allahümme entesselâm ......) demeden evvel,
bir kerre (Tekbîr-i teşrîk) okuması vâcibdir. (Allahü ekber, Allahü ekber. Lâ
ilâhe illallah. Vallahü ekber, Allahü ekber ve lillahil-hamd) denir. Cum’a nemâzlarından
sonra da okunur. Bayram nemâzından sonra okumak müstehabdır.
Cenâze nemâzından sonra okunmaz. Câmi’den çıkdıkdan veyâ konuşdukdan sonra
okumak lâzım değildir. İmâm, tekbîri unutursa, cemâ’at terk etmez. Erkekler yüksek
sesle okuyabilir. Kurban bayramının 2, 3 ve dördüncü üç gününe (Eyyâm-ı teşrîk)
denir.
(Ni’met-i islâm) kitâbında diyor ki, (Bayram günleri şunları yapmak sünnetdir:
Erken kalkmak, gusl abdesti almak, misvâk ile dişleri temizlemek, güzel koku sürünmek,
yeni ve temiz elbise giymek, sevindiğini belli etmek, Fıtra bayramı nemâzından
önce tatlı yimek, hurma yimek. Tek adedde yimek. Kurban kesen, o gün ilk
olarak kurban eti yimek. Sabâh nemâzını mahalle mescidinde kılıp, bayram nemâ-
– 266 –