Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

hammed Imâd-üd-dîndir. Şâm müftîsi idi. 978 [m. 1571] de tevellüd, 1051 [m.
1641] de vefât etdi. Hanefî fıkh âlimlerindendir. (El-hediyye fil-ibârât-il-fıkhiyye)
kitâbı meşhûrdur. 487, 629, 639.
68 — ABDÜRREZZAK KÂŞÎ: Tesavvuf ve fıkh âlimidir. Tefsîr, Füsûs şerhı
ve kıymetli eserleri vardır. 730 da vefât etdi.
69 — ÂBİDÎN PÂŞA “rahmetullahi teâlâ aleyh”: [1259] da tevellüd, 1324 [m.
1906] de vefât etdi. Fâtih câmi’i şerîfi bağçesindedir. Ankara vâlîsi iken (Mesnevî)yi
şerh etmişdir. 732.
70 — ADAM SMİTH: İngiliz iktisâdcısıdır. 1135 [m. 1723] de İskoçyada tevellüd,
1214 [m. 1799] de vefât etdi. Yirmibir yaşında iken Glaskow üniversitesine mantık
profesörü oldu. [m. 1759] da yazdığı (Ahlâk duyguları teorisi) kitâbı ile devrinin
filozofları arasına girdi. [m. 1776] da neşr etdiği (Milletlerin tabî’atleri ve
zenginlikleri) kitâbında, ticâretde serbest rekâbeti ve iktisâdda liberalizmi savundu.
(Servetin kaynağı çalışmakdır. Paranın değeri, arz ve taleb üzerine kurulmuşdur.
Bunlar hükûmetler tarafından zorlanamaz) dedi. 792.
71 — ADDÂS “radıyallahü anh”: Mekkede Utbe ve Şeybe kâfirlerinin kölesi,
Nusaybinli nasrânî idi. Resûlullahı bir görüşde îmân etdi. 353.
72 — ÂDEM “aleyhisselâm”: Yeryüzünde yaratılan ilk insandır ve ilk Peygamberdir.
Bütün insanların babasıdır. Çeşidli memleketlerden getirilen toprakları melekler
su ile çamur yapıp, insan şekline koydu. Mekke ile Tâif arasında kırk sene
yatıp (Salsâl) oldu. Pişmiş gibi kurudu. Önce Muhammed aleyhisselâmın nûru alnına
kondu. Sonra Muharremin onuncu Cum’a günü rûh verildi. Herşeyin ismi ve
fâidesi bildirildi. Boyu ve yaşı kesin olarak bildirilmedi. Bir rivâyetde boyu beşyüz
zrâ’ [ikiyüzelli metre] idi. Cennetden çıkınca altmış zrâ’ oldu. Allahü teâlânın
emri ile, bütün melekler, Âdeme doğru secde etdi. Meleklerin hocası olan İblîs,
emri dinlemedi. Secde etmedi. Kırk yaşında iken (Firdevs) adındaki Cennete götürüldü.
Cennetde yâhud dahâ önce, Mekke dışında uyurken sol kaburga kemiğinden,
hazret-i Havvâ yaratıldı. Allahü teâlâ, bunları nikâh etdi. Cennetde, bin sene
kadar yaşayıp, yasak edilen ağaçdan unutarak, önce Havvâ, sonra kendisi,
buğday yidikleri için çıkarıldılar. Âdem “aleyhisselâm”, Hindistânda, Seylân (Serendip)
adasına, Havvâ ise, Ciddeye indirildi. İkiyüz sene ağlayıp yalvardıkdan sonra,
tevbe ve düâları kabûl olup, hacca gelmesi emr olundu. Arafât ovasında, Havvâ
ile buluşdu. Kâ’beyi yapdı. Her sene hac yapdı. Arafât meydânında veyâ başka
meydânda, kıyâmete kadar gelecek çocukları, belinden zerreler hâlinde çıkdı.
(Ben sizin Rabbiniz değil miyim?) soruldu. Hepsi (Evet) dedi. Sonra, hepsi zerreler
hâline gelip, beline girdiler. Yâhud, belinden yalnız kendi çocukları çıkdı. Her
çocuğun belinden, bunun çocukları çıkdı. Böylece, herkes, kendi babasından zâhir
oldu. Sonra Şâma geldiler. Burada yirmi def’a ikiz evlâdı, bir def’a da yalnız Şît
“aleyhisselâm” oldu. Neslinden kırkbin kişiyi gördü. Binbeşyüz yaşında iken evlâdına
Peygamber oldu. Evlâdı çeşidli dil ile konuşdu. Cebrâîl “aleyhisselâm”
oniki kerre gelmişdir. Oruc, her gün bir vakt nemâz, gusl abdesti emr edildi. Kitâb
gelip, fizik, kimyâ, tıb, eczâcılık, matematik bilgileri öğretildi. Süryânî, İbrânî
ve Arabî diller ile kerpiç üstünde çok kitâb yazıldı. Hiç sakalı yok idi. İlk sakalı
çıkan Şît aleyhisselâmdır. Çok güzel idi. Siyâh saçlı, buğday renkli idi. Havvâ da
böyle idi. Bir rivâyete göre, ikibin yaşına gelince, onbir gün hasta olup, Cum’a günü
vefât etdi. Havvâ, kırk sene sonra Ciddede vefât etdi. Kabrleri, Kudüsde veyâ
Minâda mescid-i Hîfde veyâ Arafâtdadır. Hayâtlarını bildiren rivâyetler de çok
farklıdırlar. 3, 18, 26, 57, 64, 79, 80, 81, 83, 84, 95, 106, 208, 210, 265, 290, 344, 354,
355, 356, 364, 378, 379, 387, 390, 391, 440, 442, 450, 451, 482, 488, 501, 502, 507, 519,
525, 541, 544, 545, 574, 601, 679, 714, 715, 745, 801, 996, 997, 1109, 1157, 1180, 1188.
73 — ADNÂN: Resûlullahın yirmibirinci babasıdır. Alnında Resûlullahın nû-
– 1069 –