Tam ilmihal Seadet-i Ebediyye - Huseyin Hilmi Isik - M. Siddik Gumus

süz kılmıyan, seksen kerre üçyüzaltmış bin sene Cehennemde yanacakdır. [(Medâric-ün-nübüvve)
beşyüzonuncu ve (Ma’rifetnâme)nin yüzonsekizinci sahîfelerinde
diyor ki, (Böyle meşhûr misâlleri söylemek, sayı bildirmek için değil, sayının
çokluğunu ve ehemmiyyetini göstermek içindir).] O hâlde, nemâzı özrsüz, tenbellikle
kılmıyanlara yazıklar olsun! Âlimlerimiz, söz birliği ile diyor ki, (Nemâz
kılmıyanın şâhidliği kabûl olmaz. Çünki, nemâz kılmıyan fâsıkdır. Farz nemâzlar,
mü’minin Allahü teâlâya karşı olan borcudur. Vaktinde kılmadıkca borcdan kurtulamaz).
(Akîdetünnecâh) kitâbında diyor ki, (Bir kimse, tevbe-i nasûh yaparsa,
günâhları afv olur. Nemâzlarını kazâ etmedikce, yalnız tevbe ile afv olmaz. Kazâ
etdikden sonra tevbe ederse, afv olması ümmîd edilir).
İbni Nüceym Zeyn-ül-Âbidîn, (Kebâir ve segâir) kitâbında buyuruyor ki, (Farz
nemâzları [yanlış takvîmlere uyarak] vakti girmeden önce kılmak ve vakti çıkdıkdan
sonra kılmak büyük günâhdır. Büyük günâh, ancak tevbe etmekle afv olur. Küçük
günâhları afv etdirecek şeyler çokdur. Tevbe ederken, kılmadığı nemâzları kazâ
etmesi lâzımdır. Kabûl olan hac, büyük günâhları temizler diyen âlimler, nemâzları
kazâ etmek lâzım olmaz dememişlerdir. Nemâzı vaktinden sonraya özrsüz gecikdirmek
günâhı afv olur demişlerdir. Ayrıca kazâ etmek lâzımdır. Kazâ etmeğe
gücü varken kazâ etmezse, ayrıca büyük bir günâh dahâ işlemiş olur). Hanefîde iftitâh
tekbîrini vakt çıkmadan alan, şâfi’îde ve mâlikîde bir rek’ati vakt çıkmadan
kılan, nemâzını vaktinde kılmış olur. Nemâzın hepsi vakt içinde temâm olmazsa,
küçük günâh olur.
(Dürr-ül-müntekâ)da buyuruyor ki, (Nemâzı vazîfe tanımıyan, farz olduğuna
inanmıyan kâfir olur. Mürted ve kâfir memleketinde îmâna gelenler, nemâzın farz
olduğunu işitinceye kadar, kılmadıkları nemâzları kazâ etmez).
İbni Âbidîn “rahmetullahi teâlâ aleyh”, nemâzın niyyetini anlatırken ve (Fetâvâ-i
kübrâ) kitâbı, yirmialtıncı sahîfede buyuruyor ki, (Bir kimse, senelerce nemâz
kılsa, fekat hangileri ilk ve son sünnet olduğunu bilmese, hepsini, farz niyyet
ederek kılsa, hepsi kabûl olur. Çünki, sünnetlere, farz diye niyyet edilirse, sünnet
kabûl olur). Her nemâz vaktinde ilk kıldığı, farz olur. Sonra kıldıkları sünnet
olur. (Halebî-yi sagîr)de diyor ki, (Senelerce kılmış olduğu nemâzlarda [ya’nî
oniki şartından herhangisinde] noksanı olduğunu anlıyan kimsenin, bu nemâzların
hepsini kazâ etmesi iyi olur. Noksanı yok ise, bunları kazâ etmesi, mekrûh olur
veyâ olmaz denildi. Mekrûh olmaz diyenler de, bu kazâları, sabâh ve ikindi nemâzlarından
sonra kılmamalıdır. Çünki, [kazâsı yok ise], hep nâfile olurlar dedi).
(Eşbâh)da buyuruyor ki, (Beş vakt nemâzın ilk ve son sünnetlerini, ya’nî müekked
sünnetleri kılarken, sünnet olduğuna niyyet etmek lüzûmunda sahîh olan,
güvenilen fetvâ, şart olmadığını göstermekdedir. Revâtib sünnetler, nâfile niyyeti
ile veyâ yalnız nemâza niyyet ederek sahîh olur. Ya’nî o vaktin sünneti olur. Ayrıca
sünnet diye niyyet etmeğe lüzûm yokdur. İmâm-ı Zeyla’î de “rahmetullahi teâlâ
aleyh”, böyle buyurmuşdur. Meselâ fecr doğmadan, teheccüd niyyeti ile, iki
rek’at kılınca, fecrin başlamış olduğu, sonradan anlaşılsa, bu nemâz, sabâh sünneti
yerine geçer. Ayrıca sabâh sünneti kılmak lâzım olmaz. Öğlenin farzında dördüncü
rek’atde oturdukdan sonra unutarak beşinci rek’ate kalksa, altıncı rek’ati
de kılıp selâm verir. İki rek’ati nâfile olur. Bu iki rek’atin son sünnet olmaması, sünnet
olarak niyyet edilmediği için olmayıp, sünnete ayrı bir tekbîrle başlamadığı içindir.
Terâvîhde de, terâvîh olduğuna niyyet etmek şart olmadığı haberi sağlamdır.
Bunun gibi, kazâya kalmış öğle nemâzı olmıyan kimse, Cum’a nemâzından sonra
kıldığı dört rek’ate (Vaktine yetişip kılmamış olduğum son öğleyi kılmağa) niyyet
etse, sonra Cum’a nemâzının sahîh olduğu anlaşılsa, sağlam ve sahîh habere göre,
bu dört rek’at, Cum’a sünneti olur). Ellidokuzuncu sahîfede diyor ki, (Nâfileleri
ve Râtibe sünnetleri, yalnız nemâz kılmağa veyâ sünnetden başka bir nemâza
niyyet ederek kılınca, sahîh olacaklarını dahâ önce bildirmişdik). Görülüyor ki,
nemâz vakti içinde, o vaktin farzından başka kılınan her nemâz [meselâ kazâ nemâzı],
o vaktin sünneti de olur.
– 284 –